Nederland loopt achter met het implementeren van de gewijzigde ETS-Richtlijn (update 2 april 2024)

Vanwege de uitbreiding van het Europees emissiehandelssysteem (ETS) is de Richtlijn 2003/87/EG (de ETS-Richtlijn) in mei 2023 gewijzigd.  Ter implementatie van deze wijzigingen is op 5 september 2023 een wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer. Wij schreven eerder een blog over de wijzigingen van het ETS en het wetsvoorstel. Het wetsvoorstel beoogt drie grote wijzigingen: per 2024 moeten scheepvaartmaatschappijen ook emissierechten inleveren, luchtvaartmaatschappijen krijgen vanaf 2024 steeds minder gratis emissierechten toegewezen en voor de levering van brandstof aan de gebouwde omgeving, wegvervoer en een aantal overige sectoren moeten vanaf 2027 emissierechten worden ingeleverd.   

Lidstaten hadden tot en met 31 januari 2023 om de bepalingen in de gewijzigde ETS-Richtlijn te implementeren. Ondanks een brief van minister Jetten (Klimaat en Energie) met het verzoek aan de Tweede Kamer om het wetsvoorstel nog voor het verkiezingsreces af te ronden, is deze implementatiedeadline niet gehaald. Op 16 januari 2024 is het wetsvoorstel aangenomen in de Tweede Kamer. De volgende dag heeft Minister Jetten de Eerste Kamer in een brief verzocht om het wetsvoorstel spoedig te behandelen. Op 27 februari 2024 vindt de plenaire vergadering in de Eerste Kamer plaats.

De Europese Commissie (Commissie) heeft Nederland in gebreke gesteld vanwege het verstrijken van de termijn. Nederland heeft twee maanden de tijd om op de ingebrekestelling te antwoorden en de wetswijzigingen alsnog te implementeren. Als Nederland de wetswijzigingen niet implementeert, kan de Commissie een formele inbreukprocedure starten en besluiten een met redenen omkleed advies uit te brengen. Overigens is Nederland niet de enige: volgens de Commissie hebben tot nu toe 26 lidstaten de wijzigingen in de ETS-Richtlijn nog niet volledig omgezet of hiervan melding gedaan bij de Commissie

Dat de ETS-Richtlijn nog niet is omgezet naar nationaal recht betekent niet dat de wijzigingen van het ETS in zijn geheel nog niet in werking zijn getreden. Een deel van de wijzigingen aan het systeem is opgenomen in Europese verordeningen, die rechtstreeks werken en niet hoeven worden omgezet. Zie voor een overzicht van de desbetreffende verordeningen ons eerdere blog. De verplichting om emissierechten in te leveren, de verplichting om te beschikken over een broeikasgasemissievergunning, de verplichting tot monitoring van emissies en de regels over de kosteloze toewijzing van emissierechten vinden echter wel hun grondslag in de ETS-Richtlijn. Zolang deze bepalingen voor de nieuwe sectoren waar het ETS op van toepassing is nog niet zijn opgenomen in hoofdstuk 16 van de Wet Milieubeheer (Wm), gelden die verplichtingen formeel nog niet voor de exploitanten van broeikasgasinstallaties in die sectoren. Ook zijn de nieuwe verbodsbepalingen en handhavingsgrondslagen voor de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa) nog niet in hoofdstuk 18 van de Wm opgenomen. 

Uiteraard verdient het wel aanbeveling op de wijzigingen te anticiperen. Gelet op de plenaire vergadering van de Eerste Kamer die eind februari 2024 gepland staat, verwachten wij immers dat de in inwerkingtreding van de wetswijziging niet lang meer op zich laat wachten.

Update 2 april 2024: Het wetsvoorstel is op 27 februari 2024 aangenomen door de Eerste Kamer en op 30 maart 2024 in werking getreden.