Conceptwetsvoorstel implementatie CSDDD gepubliceerd: de WIVO

CSDDD

De CSDDD vereist onder andere dat bepaalde (zeer) grote ondernemingen in de EU en daarbuiten een beleid voor due diligence opstellen om de schadelijke impact van hun bedrijfsactiviteiten, van hun dochterondernemingen en bepaalde andere ondernemingen die verband houden met hun waardeketen, op mensenrechten en het milieu te herkennen, voorkomen, beperken en uiteindelijk elimineren. Bovendien moeten deze ondernemingen een transitieplan opstellen en uitvoeren om ervoor te zorgen dat de onderneming haar uiterste best doet om het bedrijfsmodel en de strategie in overeenstemming te brengen met de transitie naar een duurzame economie en  de opwarming van de aarde en klimaatverandering te beperken(het “klimaattransitieplan”).¹

Wij schreven al eerder over de verplichtingen onder de CSDDD, het toepassingsbereik, de handhaving en de gefaseerde inwerkingtreding. Zie onze Corporate Alert van 8 juli 2024. 

CSDDD - FAQ en gedelegeerde handelingen en richtsnoeren

De Europese Commissie heeft een FAQ gepubliceerd over de werking van de CSDDD (de “FAQ”). In deze FAQ komen onderwerpen aan bod zoals het toepassingsbereik, de verschillende verplichtingen, de handhaving onder de CSDDD en de samenloop met bijvoorbeeld de Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (“CSRD”).

In de komende jaren zal de Europese Commissie gedelegeerde handelingen en richtsnoeren uitvaardigen, bijvoorbeeld met betrekking tot i) de inhoudelijke vereisten van het klimaattransitieplan, ii) vrijwillige modelcontractbepalingen die ondernemingen kunnen gebruiken om van hun zakelijke partners te eisen dat zij hun gedragscode en andere maatregelen die uit hoofde van de CSDDD zijn vastgesteld, naleven, en iii) informatie voor belanghebbenden en hun vertegenwoordigers over hoe zij bij de due diligence procedure kunnen worden betrokken (stakeholder engagement). 

Implementatie CSDDD

De CSDDD is op 25 juli 2024 in werking getreden. Lidstaten hebben tot 26 juli 2026 de tijd om de CSDDD te implementeren in de nationale wet- en regelgeving. De WIVO gaat er ook vanuit dat de wet op 26 juli 2026 in werking treedt (art. 6.5 lid 1 WIVO). 

Er is sprake van een ‘‘zuivere en lastenluwe omzetting’. Dit betekent dat in de WIVO alleen die regels zijn opgenomen die nodig zijn voor het omzetten van de Europese richtlijn. Bovendien is gekozen voor regels die zo min mogelijk extra werk en kosten opleveren voor Nederlandse ondernemingen en voor de toezichthouder, aldus de wetgever. Bij algemene maatregel van bestuur (“AMvB”) kunnen nadere verduidelijkende regels worden gesteld.

Gefaseerde inwerkingtreding WIVO

Er geldt een gefaseerde inwerkingtreding. Vanaf 26 juli 2027 zal de eerste groep ondernemingen met meer dan 5000 werknemers en een omzet van € 1500 miljoen moeten voldoen aan de WIVO.

Hoofdlijnen uit de WIVO

De belangrijkste punten van de WIVO zijn²:

• In scope ondernemingen moeten rekening houden met mensenrechten en het milieu
  Ondernemingen moeten risicogebaseerde gepaste zorgvuldigheid toepassen met betrekking tot mensenrechten en milieubescherming³, met als doel daadwerkelijke en potentiële negatieve effecten op deze onderwerpen te identificeren, voorkomen, beperken of stoppen. De due diligence moet betrekking hebben op de eigen activiteiten van ondernemingen, de activiteiten van hun dochterondernemingen en, met betrekking tot hun keten(s) van activiteiten, die van hun zakenpartners.
• In scope ondernemingen moeten een klimaattransitieplan opstellen en publiceren
  Het klimaattransitieplan dient in te gaan op de manier waarop de onderneming zijn bedrijfsmodel en bedrijfsstrategie afstemt op de overgang naar een duurzame economie en in overeenstemming brengt met de beperking van de opwarming van de aarde tot 1,5°C in overeenstemming met de Overeenkomst van Parijs en om tegen 2050 klimaatneutraliteit te bereiken in overeenstemming met de Europese klimaatwet en, indien van toepassing, de blootstelling van het bedrijf aan steenkool-, olie- en gasgerelateerde activiteiten. Het plan moet tijdsgebonden doelen voor 2030 bevatten. Vanaf 2030 worden na elke periode van vijf jaar daarna streefwaarden vastgesteld tot 2050.
• In Nederland wordt de Autoriteit Consument en Markt (“ACM”) aangewezen als toezichthouder, inclusief voor de financiële sector
  De toezichts- en handhavingsbevoegdheden van de ACM strekken zich uit over de due diligence verplichtingen van de WIVO en de bepalingen over het klimaattransitieplan, met uitzondering van de verplichting om het klimaattransitieplan uit te voeren (art. 3.3 WIVO). 
  De WIVO geeft de ACM onder meer de bevoegdheid om bestuursrechtelijke sancties op te leggen bij niet-naleving, waaronder boetes die kunnen oplopen tot 5% van de jaaromzet van een onderneming. De rechtbank Rotterdam en het College van Beroep voor het bedrijfsleven worden aangewezen als de bevoegde bestuursrechters. 
• Het Nederlandse onrechtmatige daadsrecht wordt niet gewijzigd, behoudens enkele aanvullende regels ten behoeve van de handhaving
  De WIVO stelt geen wijziging voor van de regels in het Burgerlijk Wetboek (“BW”). Dit betekent dat civielrechtelijke vorderingen op basis van de WIVO moeten worden ingesteld op basis van de bestaande open normen van het Nederlandse onrechtmatige daadsrecht (artikel 6:162 BW). Voor bepaalde situaties wordt een verlengde verjaringstermijn voorgesteld. 
• Er wordt niet (apart) voorzien in strafrechtelijke handhaving⁴
• Ondernemingen mogen voor het naleven van de verplichtingen samenwerken met andere ondernemingen en onder voorwaarden middelen en informatie met elkaar delen

De WIVO stimuleert de samenwerking tussen ondernemingen. Ondernemingen kunnen onder specifieke voorwaarden middelen en informatie delen om gezamenlijk aan hun verplichtingen te voldoen. Dit is met name belangrijk voor het aanpakken van complexe uitdagingen zoals de aantasting van het milieu binnen wereldwijde toeleveringsketens, waar gecoördineerde inspanningen kunnen leiden tot effectievere oplossingen.

Overige IMVO initiatieven

Voorgesteld wordt om de Wet Zorgplicht Kinderarbeid in te trekken (art. 5.1 WIVO). 

Verder is nog altijd het Initiatiefwetsvoorstel verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen (het “Initiatiefwetsvoorstel”) – met eenzelfde doelstelling als de CSDDD – aanhangig bij de Tweede Kamer. De wetgever meent dat de WIVO tegemoetkomt aan de wensen die de initiatiefnemers met het Initiatiefwetsvoorstel hadden. De geleerde lessen van het uitzoekwerk en de adviezen die bij de totstandkoming van het Initiatiefwetsvoorstel zijn gevraagd, zijn in het wetgevingsproces meegenomen, zoals bij de vormgeving van de (open) normen, het toezicht, de handhaving en de bescherming van persoonsgegevens.

¹Op 26 november 2024 zijn er Kamervragen over het klimaattransitieplan beantwoord.
²Wij verwijzen ook naar het Factsheet van het Ministerie van Buitenlandse Zaken met daarin de hoofdlijnen van de WIVO.
³Daaronder wordt overigens niet begrepen het tegengaan van klimaatverandering, aldus de lijst van definities in de bijlage van de WIVO. Dat onderwerp wordt bestreken door het klimaatransitieplan.
⁴Dat neemt niet weg dat overtreding van een aantal aan IMVO gerelateerde verplichtingen reeds nu al strafrechtelijk te vervolgen zijn.