Wetsvoorstel Implementatiewet registratie uiteindelijk belanghebbenden van trusts en soortgelijke juridische constructies ingediend
Op 23 april 2021 is het wetsvoorstel Implementatiewet registratie uiteindelijk belanghebbenden van trusts en soortgelijke juridische constructies samen met de memorie van toelichting ingediend bij de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel vloeit voort uit de gewijzigde vierde Europese anti-witwasrichtlijn. Het doel van de richtlijn is het voorkomen van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en terrorismefinanciering.
Het wetsvoorstel strekt tot implementatie van de verplichting tot het bijhouden en centraal registreren van informatie over de uiteindelijk belanghebbende (Ultimate beneficial owner – “UBO”) van trusts en soortgelijke juridische constructies. In het wetsvoorstel wordt een verplichting geïntroduceerd om bepaalde informatie over trusts en soortgelijke juridische constructies en de UBO's daarvan in te winnen, bij te houden en te registreren in het trustregister. In het wetsvoorstel zijn zowel bestuursrechtelijke als strafrechtelijke sancties voor het niet-nakomen van die verplichting opgenomen.
Trusts en soortgelijke juridische constructies
De trust is afkomstig uit het Anglo-Amerikaans recht en is, kort samengevat, een juridische constructie waarbij goederen worden toevertrouwd aan een beheerder (trustee) die deze vermogensbestanddelen overeenkomstig een trustakte aanwendt voor één of meer begunstigden.
Wat betreft soortgelijke juridische constructies hebben de lidstaten van de Europese Unie elk bepaald welke juridische constructies binnen het eigen rechtsstelsel qua functie of structuur vergelijkbaar zijn met een trust. Voor Nederland is dit het fonds voor gemene rekening.
Is er geen sprake van een trust of fonds voor gemene rekening, dan geldt er geen verplichting tot inschrijving in het Nederlandse trustregister.
Wanneer hierna over trust(s) wordt gesproken, worden daar ook de soortgelijke juridische constructies onder begrepen.
Reikwijdte
Niet elke trust is verplicht om gegevens in het trustregister te registreren. Het gaat om trusts waarvan de trustee:
- in Nederland woonachtig of gevestigd is; of
- buiten de EU woonachtig of gevestigd is en de trustee namens de trust in Nederland een zakelijke relatie aangaat of onroerend goed verwerft.
Onder trustees wordt tevens verstaan de personen die in een soortgelijke juridische constructie een vergelijkbare positie bekleden als trustees in een trust.
Een trust die reeds in een andere EU-lidstaat in een UBO-register is geregistreerd, hoeft niet in het Nederlandse trustregister te worden opgenomen.
De UBO van een trust
De UBO van een trust is elke natuurlijke persoon of personen die de uiteindelijke eigenaar zijn van of zeggenschap hebben over de trust. In het geval van een trust wordt daaronder in ieder geval verstaan:
- de oprichter(s);
- de trustee(s);
- de (eventuele) protector(s);
- de begunstigden of voor zover afzonderlijke begunstigden niet kunnen worden bepaald, de groep van personen in wier belang de trust hoofdzakelijk is opgericht of werkzaam is; of
- elke andere natuurlijke persoon die door directe of indirecte eigendom of via andere middelen uiteindelijke zeggenschap uitoefent over de trust.
De toelichting vermeldt dat met het oog op de uitvoerbaarheid van de registratieverplichting nog wordt bezien of de registratie beperkt kan worden voor gevallen waarin, naast afdoende wettelijk toezicht, sprake is van buitengewoon grote aantallen UBO's.
Wie verzorgt de registratie?
De trustee is verplicht tot het doen van de inschrijving van de UBO-informatie. UBO's zijn verplicht mee te werken aan een verzoek van een trust tot informatie.
Deels openbaar register
Net zoals het UBO-register voor vennootschappen en andere juridische entiteiten wordt het trustregister (deels) openbaar toegankelijk. Omdat trusts niet in het handelsregister hoeven te worden geregistreerd, ontwikkelt de Kamer van Koophandel een separaat trustregister.
De volgende informatie over de trust wordt voor eenieder toegankelijk: naam, type, datum en plaats van totstandkoming en het doel waarvoor trust tot stand is gebracht. Over de UBO's wordt de volgende informatie openbaar: naam, geboortemaand en -jaar, land waar de UBO woont, nationaliteit en aard en omvang van het door de UBO gehouden economische belang.
Bepaalde bevoegde autoriteiten, zoals de Belastingdienst en het Openbaar Ministerie en de Financial Intelligence Unit krijgen toegang tot meer gegevens.
In uitzonderlijke omstandigheden, onder meer indien de UBO door openbaarmaking van de informatie wordt blootgesteld aan een onevenredig risico, bijvoorbeeld een risico op ontvoering of chantage, kan de UBO een verzoek doen bij de KvK tot afscherming van de openbare gegevens in het trustregister. Dit afschermingsregime sluit aan bij het regime dat ook voor het Kadaster en het UBO-register voor vennootschappen en andere juridische entiteiten.
Samenhang met het UBO-register voor vennootschappen en andere juridische entiteiten
Het UBO-register voor vennootschappen en andere juridische entiteiten is reeds operationeel (zie voor meer informatie onze Corporate Alert van 29 januari 2021). De artikelen uit de richtlijn over de UBO's van vennootschappen en andere juridische entiteiten (artikel 30 richtlijn) en de UBO's van trusts (artikel 31 richtlijn) kennen een gelijksoortige strekking, maar wijken inhoudelijk van elkaar af, bijvoorbeeld ten aanzien van het UBO-begrip1. Waar de richtlijn nationale lidstaten de keuze laat, is in het wetsvoorstel voor trusts zo veel mogelijk aangesloten bij de Implementatiewet registratie uiteindelijk belanghebbenden van vennootschappen en andere juridische entiteiten.
Voortgang, inwerkingtreding en overgangsperiode
Het wetsvoorstel is momenteel aanhangig bij de Tweede Kamer. Op 5 juli 2021 zijn de Nota naar aanleiding van het verslag en de Nota van wijziging gepubliceerd. De behandeling van het wetsvoorstel in de Tweede Kamer wordt voortgezet na het zomerreces.
Het is nog niet bekend wanneer het wetsvoorstel in werking zal treden, maar dat zou spoedig moeten zijn. De richtlijn diende uiterlijk op 10 maart 2020 in de Nederlandse wet- en regelgeving te zijn geïmplementeerd. De Europese Commissie heeft Nederland begin juni 2021 gemaand om deze verplichting binnen twee maanden toe te passen in de nationale wetgeving.
Na inwerkingtreding van de wet wordt een korte overgangsperiode van drie maanden gehanteerd voor het voldoen aan de registratieplicht. Na de overgangsperiode dient een registratie uiterlijk een week na het plaatsvinden van het feit ten gevolge waarvan de verplichting ontstaat te geschieden.
Consultatie Implementatiebesluit
Op 28 juni 2021 startte de consultatie bij het Implementatiebesluit registratie uiteindelijk belanghebbenden van trusts en soortgelijke juridische constructies. De consultatieperiode loopt tot 9 augustus 2021. Dit besluit regelt de nadere uitwerking van de wet en behandelt onder meer wanneer gegevens afgeschermd kunnen worden en welke autoriteiten als bevoegde autoriteit worden aangewezen.
1. Zo worden ten aanzien van vennootschappen en andere juridische entiteiten over het algemeen alleen personen met meer dan 25% eigendomsbelang en/of zeggenschap in de entiteit aangemerkt als UBO. Voor het bepalen van de UBO van de trust geldt in beginsel geen percentage, met uitzondering van de begunstigde waarvoor een belang van 3% indicatief zal zijn.
