Nederlands wetsvoorstel duurzaamheidsrapportering ter implementatie van de CSRD gepubliceerd
Op 17 juli 2023 heeft de Nederlandse wetgever het voorstel voor de Wet implementatie richtlijn duurzaamheidsrapportering ter consultatie voorgelegd ("Wetsvoorstel"). Het Wetsvoorstel strekt tot implementatie van de Corporate Sustainability Reporting Directive ("CSRD"). Daartoe wordt voorgesteld om onder meer de Wet toezicht accountantsorganisaties ("Wta"), de Wet op het financieel toezicht ("Wft"), en het Burgerlijk Wetboek ("BW") te wijzigen. Hieronder bespreken wij een aantal aandachtspunten uit het Wetsvoorstel.
1. Ter achtergrond: de CSRD
De CSRD verplicht een grote groep ondernemingen om op korte termijn uitgebreide duurzaamheidsinformatie op te nemen in het bestuursverslag. De te publiceren duurzaamheidsinformatie moet verplicht (in bepaalde mate) worden gecontroleerd. De CSRD bevat daarom niet alleen aanpassingen van de Jaarrekeningrichtlijn en de Transparantierichtlijn, maar ook van de Auditrichtlijn en de Auditverordening zodat wordt voorzien in Europese regelgeving over de controle van duurzaamheidsinformatie.
De CSRD is op 5 januari 2023 in werking getreden. Vanaf dat moment hebben lidstaten 18 maanden de tijd – tot 6 juli 2024 – om de richtlijn te implementeren. Hoewel het misschien lijkt alsof de Nederlandse wetgever daarom vroeg is met het Wetsvoorstel, is enige haast geboden. De eerste groep ondernemingen die verplicht moet rapporteren met inachtneming van de CSRD en de op basis daarvan opgestelde standaarden voor duurzaamheidsverslaggeving (European Sustainability Reporting Standards, "ESRS"), moet dat al doen vanaf de boekjaren beginnend op of na 1 januari 2024. Zie over de CSRD en de ESRS nader onze alerts van 27 januari 2023 en 13 juni 2023.
2. Wetsvoorstel
Het Wetsvoorstel is met name gericht op de onderdelen van de CSRD waarmee de Auditrichtlijn en Transparantierichtlijn zijn gewijzigd. Over welke duurzaamheidsinformatie ondernemingen verslag moeten doen, wordt met een andere regeling geïmplementeerd. Die regeling wordt later geconsulteerd.
Op de implementatie van dit onderdeel van de CSRD is wel al voorgesorteerd in een eerder wetsvoorstel, namelijk in het voorstel voor de Implementatiewet Richtlijn openbaarmaking winstbelasting. In dit wetsvoorstel is onder andere voorgesteld om Boek 2 BW op zodanige wijze te wijzigen dat bij algemene maatregel van bestuur regels kunnen worden gesteld omtrent de verplichtingen van ondernemingen ter zake van de inhoud van het bestuursverslag en andere jaarlijkse verslaggeving. Hierdoor is het mogelijk om de CSRD te implementeren zonder dat nieuwe aanpassingen van Boek 2 BW nodig zijn. Zie hierover ook onze alert van 11 juli 2022.
Het Wetsvoorstel bevat om die reden slechts beperkte wijzigingen van Boek 2 BW. De voorgestelde wijzigingen in het Wetsvoorstel zien voornamelijk op de wet- en regelgeving voor accountants en op de Wft om de aanpassingen van de CSRD van de Auditrichtlijn respectievelijk de Transparantierichtlijn door te voeren.
2.1 Wijzigingen Auditrichtlijn
Op grond van de CSRD moet de duurzaamheidsinformatie in het bestuursverslag worden onderworpen aan een assurance-onderzoek. De aangewezen partij hiervoor is de externe accountant, maar de CSRD staat door middel van een lidstaatoptie ook toe dat een "geaccrediteerde derde" dit assurance-onderzoek uitvoert. In het Wetsvoorstel wordt de CSRD (vooralsnog) op zodanige wijze geïmplementeerd dat het de externe accountant is die zal worden belast met de uitvoering van het assurance-onderzoek. Over de lidstaatoptie om de uitvoering van het assurance-onderzoek over te laten aan een geaccrediteerde derde schrijft de wetgever dat deze mogelijkheid nog wordt onderzocht. Dit geldt eveneens voor de lidstaatoptie in de CSRD om het assurance-onderzoek te laten uitvoeren door een ander accountantskantoor dan het kantoor dat de wettelijke controle van de financiële verslaggeving verzorgt.
Het assurance-onderzoek dient in de toekomst te worden uitgevoerd met inachtneming van assurance-standaarden die zullen worden uitgevaardigd door de Europese Commissie. De CSRD schrijft voor dat de Europese Commissie deze standaarden uiterlijk 1 oktober 2026 vaststelt. Tot die tijd mogen nationale standaarden worden gebruikt. Voor Nederland is dat de NBA-standaard "Assurance-opdrachten inzake duurzaamheidsverslaggeving". De Nederlandse wetgever anticipeert in het Wetsvoorstel met een wijziging van art. 25 Wta wel al op de komst van de Europese assurance-standaarden.
Een groot deel van de wijzigingen strekt ertoe de voorschriften die thans gelden voor de wettelijke controle van financiële verslaggeving te laten uitstrekken tot het assurance-onderzoek van duurzaamheidsverslaggeving. Het gaat dan bijvoorbeeld om voorschriften met betrekking tot scholing, de inrichting van de accountantsorganisatie en beroepsethiek.
Niet alle bestaande regelingen voor wettelijke controle worden op die manier van overeenkomstige toepassing op het assurance-onderzoek. Zo acht de wetgever het niet nodig dat het algehele verbod op het verrichten van andere (niet-controle)diensten door accountantsorganisaties aan organisaties van openbaar belang ("OOB's") ook geldt bij het verrichten van het assurance-onderzoek van duurzaamheidsverslaggeving. Volgens de wetgever zou dit namelijk kunnen leiden tot de onwenselijke situatie waarin het aanbod van accountantsorganisaties die assurance-onderzoeken van duurzaamheidsverslaggeving uitvoeren wordt beperkt.
Daarnaast is relevant dat in het Wetsvoorstel aan de AFM de taak wordt toegekend om de kwaliteit van het assurance-onderzoek te beoordelen. In dat verband wordt aan de AFM de bevoegdheid toegekend om te handhaven wanneer het assurance-onderzoek niet volgens de opgelegde voorschriften is uitgevoerd. Voorgesteld wordt om art. 53 Wta en art. 54 Wta te wijzigen zodat de AFM kan handhaven met een last onder dwangsom of een bestuurlijke boete. Tot slot zal vanwege de voorgestelde wijzigingen de regeling voor tuchtrechtspraak (de Wet tuchtrechtspraak accountants) eveneens van toepassing zijn op het door accountants uitgevoerde assurance-onderzoek van duurzaamheidsverslaggeving.
2.2 Wijzigingen Transparantierichtlijn
De Transparantierichtlijn is geïmplementeerd in de Wft. Uitgevende instellingen waarvan effecten zijn toegelaten tot de handel op een gereglementeerde markt moeten binnen vier maanden na afloop van hun boekjaar hun jaarlijkse financiële verslaggeving algemeen verkrijgbaar stellen. Deze financiële verslaggeving bestaat uit de jaarrekening, het bestuursverslag en verklaringen van de uitgevende instelling over deze stuken. Ingevolge de CSRD moeten deze verklaringen voortaan ook zien op de duurzaamheidsverslaggeving die wordt opgenomen in het bestuursverslag. Bovendien moet de assuranceverklaring over de duurzaamheidsverslaggeving eveneens algemeen verkrijgbaar worden gesteld. Hiertoe wordt art. 5:25c Wft gewijzigd.
De CSRD staat overigens toe dat uitgevende instellingen van derde landen hun duurzaamheidsverslaggeving inrichten met inachtneming van standaarden die door de Europese Commissie als 'gelijkwaardig' aan de ESRS zijn bevonden. Lidstaten mogen deze uitgevende instellingen in dat geval ontheffing verlenen. De Nederlandse wet behoeft hiervoor geen aanpassing: art. 5:25v Wft voorziet reeds in deze mogelijkheid voor ontheffing, die ook kan worden toegepast ten aanzien van duurzaamheidsverslaggeving.
2.3 Overig
Verscheidene andere punten die in het Wetsvoorstel naar voren komen zien op de wijziging van de Auditverordening, de verhouding met de Taxonomieverordening en een (beperkte) additionele wijziging van Boek 2 BW (die overigens niet zonder gevolgen is).
De CSRD heeft de Auditverordening gewijzigd. Omdat de Auditverordening rechtstreeks doorwerkt, behoeven deze wijzigingen geen omzetting naar nationale wetgeving.
Over de verhouding met de Taxonomieverordening wordt in het Wetsvoorstel opgemerkt dat met de uitbreiding van het toepassingsbereik van de verplichtingen voor duurzaamheidsverslaggeving waarin de CSRD voorziet, tevens het toepassingsbereik van de Taxonomieverordening wordt uitgebreid: de ondernemingen die aan de CSRD moeten voldoen, zullen tevens aan art. 8 van de Taxonomieverordening moeten gaan voldoen. Hiertoe wordt de Wft gewijzigd.
Tot slot wordt in het Wetsvoorstel een aantal wijzigingen van Boek 2 BW voorgesteld. De voornaamste wijziging is een toevoeging aan het vierde lid aan art. 2:394 BW. Als gevolg van deze wijziging zullen bepaalde vennootschappen niet langer een beroep kunnen doen op de vrijstelling die in dat lid is opgenomen en die ziet op van de openbaarmaking van het bestuursverslag bij het handelsregister. Een tweede belangrijke wijziging als gevolg van de toevoeging is de verplichting voor ondernemingen die onder het toepassingsbereik van de CSRD vallen om hun bestuursverslag kosteloos op hun website openbaar te maken. Indien de onderneming geen eigen website heeft, dient de onderneming op verzoek kosteloos een volledig of gedeeltelijk afschrift van het bestuursverslag te verstrekken. De Nederlandse wetgever maakt hiermee gebruik van een lidstaatoptie waarin is voorzien in de CSRD.
3. Vervolgstappen
Met de publicatie van het Wetsvoorstel is in het (nationale) wetgevingstraject een tweede stap gezet. De consultatieperiode voor het Wetsvoorstel duurt tot en met 10 september 2023. Uit de consultatie volgt dat de wetgever bovendien bezig is met een andere regeling die moet voorzien in de implementatie van voorschriften over de duurzaamheidsinformatie waarover ondernemingen verslag moeten doen.
In de tussentijd worden de ESRS naar verwachting deze zomer finaal vastgesteld door de Europese Commissie. De verplichtingen van ondernemingen op het gebied van duurzaamheidsverslaggeving worden daarmee – zowel op nationaal niveau als op het niveau van de Europese Unie – steeds concreter.
