Implementatiewet gewijzigde Kaderrichtlijn afvalstoffen in consultatie tot 3 september 2019 – op naar een circulaire economie?

Wijzigingen: wat wordt geïmplementeerd?

De concept AMvB implementeert onder andere:

• de verplichting tot het gescheiden inzamelen van de afvalstromen bioafval, papier, metaal, kunststof, glas, textiel en gevaarlijke afvalstoffen, waaronder afgewerkte olie, en de afwijkingsmogelijkheden hiervan,
• registratie- en meldplichten met betrekking tot stoffen, mengsels, producten en afvalstoffen, namelijk:
  • de verplichting om gegevens over gevaarlijke afvalstoffen en gegevens over producten die ontstaan uit afval te registreren en dit te melden aan het Landelijk meldpunt afvalstoffen ("LMA"), voor zover dat momenteel nog niet verplicht is, en
  • de verplichting voor bedrijven om gegevens over zeer zorgwekkende stoffen in voorwerpen te melden in een database van het EU-agentschap voor chemische stoffen ("ECHA"), en
• de uitbreiding van de reikwijdte van het stortverbod voor groente-, fruit-, en tuinafval naar bioafval.

Hierna lichten wij deze wijzigingen toe.

Gescheiden inzameling

In de concept AMvB is een verplichting voor gemeenten opgenomen om bepaalde bestanddelen van huishoudelijke afvalstoffen gescheiden in te zamelen. Het betreft bioafval, papier, metaal, kunststof, glas, textiel, gevaarlijke afvalstoffen en afgedankte elektrische en elektronische apparatuur.

Het gescheiden houden van afvalstoffen is een middel om zoveel mogelijk recycling en nuttige toepassing te bewerkstelligen. Daarmee draagt afvalscheiding bij aan een circulaire economie.

Momenteel geldt op grond van het Activiteitenbesluit milieubeheer en de Activiteitenregeling milieubeheer de verplichting om op de gemeentelijke milieustraat een aantal grof huishoudelijke afvalstoffen in ieder geval gescheiden in te zamelen, waaronder harde kunststoffen, metalen, papier en karton, textiel en vlakglas. De verplichting tot gescheiden inzameling uit de concept AMvB vult deze bestaande verplichtingen voor gescheiden inzameling op de gemeentelijke milieustraat aan

De concept AMvB bevat geen nieuwe verplichtingen voor de gescheiden inzameling van bedrijfsafvalstoffen, omdat dit door bestaand recht is geïmplementeerd.

Meld- en registratieplichten

In de concept AMvB is een verplichting opgenomen voor organisaties die zich bezighouden met nuttige toepassing of verwijdering van gevaarlijke afvalstoffen en waarvoor geen omgevingsvergunning is vereist om stoffen, mengsels, producten of andere materialen die bij nuttige toepassing zijn ontstaan naar aard en hoeveelheid te registreren.

De concept AMvB breidt ook de meldplicht aan het LMA uit. Momenteel zijn personen die zich van bedrijfsafvalstoffen of gevaarlijke afvalstoffen ontdoen door afgifte verplicht hiervan een melding te doen bij het LMA. Als de concept AMvB zoals voorgesteld in werking treedt zijn ook personen die gevaarlijke afvalstoffen binnen de inrichting waar deze zijn ontstaan nuttig toepassen of verwijderen terwijl er geen afgifte plaatsvindt verplicht een melding te doen.

Verder zal op basis van de concept AMvB voor leveranciers van voorwerpen de verplichting gelden om het ECHA informatie te verstrekken over zeer zorgwekkende stoffen die in de voorwerpen aanwezig zijn voordat het voorwerp in de handel wordt gebracht. Op grond van de REACH Verordening (Verordening (EG) nr. 1907/2006) behoren de betreffende gegevens reeds te worden geregistreerd. De wijziging van de Kra breidt de verplichting uit, tot het doen van een melding van de geregistreerde informatie aan het ECHA. Deze verplichting is opgenomen in het Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen, Hierbij valt op dat deze verplichting niet specifiek lijkt te zien op bedrijfsafvalstoffen of gevaarlijke afvalstoffen, maar in het algemeen op 'leveranciers van voorwerpen' in de zin van de REACH Verordening; er is geen reikwijdtebeperking opgenomen in het Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen, en ook de concept AMvB voorziet hierin niet. Ons is niet duidelijk of de wetgever heeft bedoeld dat de registratieplicht bij het ECHA – zoals door de concept AMvB voorzien, op grond van het Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen – voor alle voorwerpen zal gelden, en dus ook voor voorwerpen die niet als bedrijfsafvalstof of gevaarlijke afvalstof (en eventueel ook in het geheel niet als een afvalstof) kwalificeren. Ons komt dan niet logisch voor om deze verplichting in het Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen – dat in de regel alleen op bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen ziet – te laten landen. Wellicht wordt een en ander in de uiteindelijke AMvB nader verduidelijkt.

De wijzigingen van de meld- en registratieplichten beogen het beheer van gevaarlijke afvalstoffen in de EU te verbeteren door versterking van de registratie en traceerbaarheid van gegevens hierover. De gewijzigde Kra resulteert in een uitbreiding van i) de gegevens die geregistreerd moeten worden naar gegevens over de hoeveelheid producten en materialen die zijn verkregen door nuttige toepassing, en ii) de meldingsplichten aan het LMA en het ECHA.

Uitbreiding stortverbod naar bioafval

De uitbreiding van het stortverbod van groente-, fruit- en tuinafval is het gevolg van de definitie 'bioafval' dat in de gewijzigde Kra staat opgenomen. Bioafval is daarin gedefinieerd als:

"biologisch afbreekbaar tuin- en plantsoenafval, levensmiddelen- en keukenafval van huishoudens, kantoren, restaurants, groothandel, kantines, cateringfaciliteiten en winkels en vergelijkbare afvalstoffen van de levensmiddelenindustrie."

Omdat het begrip bioafval ruimer is dan 'groente-, fruit- en tuinafval' wordt het stortverbod uitgebreid.

Praktische gevolgen

Gevolgen die de praktijk zal ervaren als de concept AMvB zoals deze nu voorligt in werking treedt zijn:

• De verplichting om op de gemeentelijke milieustraat een aantal grof huishoudelijke afvalstoffen in ieder geval gescheiden in te zamelen wordt uitgebreid met de verplichting voor gemeente om bepaalde bestanddelen van huishoudelijke afvalstoffen gescheiden in te zamelen. Het betreft bioafval, papier, metaal, kunststof, glas, textiel, gevaarlijke afvalstoffen en afgedankte elektrische en elektronische apparatuur. Deze verplichting brengt volgens de wetgever blijkens de toelichting bij de concept AMvB geen regeldruk met zich mee voor burgers of bedrijven, maar resulteert wel in enige uitvoeringslasten voor gemeenten.
• De meldplichten bij de LMA en het ECHA worden uitgebreid.
  • Voor organisaties die zich bezighouden met de nuttige toepassing of verwijdering van gevaarlijke afvalstoffen, en waarvoor eerst geen verplichting gold tot het doen van meldingen aan het LMA wordt een nieuwe meldplicht in het leven geroepen. Voor deze organisaties nemen de administratieve lasten toe.
  • Ook zal een verplichting gaan gelden voor het verstrekken van informatie aan het ECHA over de aanwezigheid van zeer zorgwekkende stoffen in voorwerpen. Die verplichting zal rusten op leveranciers van voorwerpen in de zin van de REACH Verordening. In hoeverre die verplichting zal gelden ten aanzien van alle voorwerpen, dan wel alleen ten aanzien van voorwerpen die als bedrijfsafvalstoffen en/of gevaarlijke afvalstoffen kwalificeren, is nog niet duidelijk.
• Het stortverbod wordt ruimer met de wijziging van 'groente-, fruit- en tuinafval' naar 'bioafval'. Daarmee moeten enkele afvalstromen die nu nog gestort worden in de toekomst op een andere manier verwerkt worden, wat kosten met zich kan brengen. Voorbeelden van dergelijke afvalstromen zijn honing, rozenafval met steenwol, niet-verbrandbaar tuinafval, mosterd, mosselen of resten suiker uit tanks.

Doel van de wijziging

De wijzigingsrichtlijn die de concept AMvB beoogt te implementeren is onderdeel van het 'afvalpakket' dat de Europese Commissie in 2015 presenteerde; dat betreft wijziging van 6 richtlijnen over afvalbeheer, waaronder de Kra, ter bevordering van een circulaire economie. Doel van het afvalpakket is efficiënter omgaan met grondstoffen; het toepassen van afval als grondstof is essentieel voor een efficiënter grondstoffengebruik en voor het sluiten van de kringloop in een circulaire economie.

De implementatie van de gewijzigde Kra via de onderhavige concept AMvB beoogt in het algemeen het afvalstoffenbeheer verder te verbeteren en daarmee het efficiënte gebruik van grondstoffen verder te vergroten, door wijziging van onder andere het Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen, het Activiteitenbesluit milieubeheer, en het Besluit stortplaatsen en stortverboden afvalstoffen en het Invoeringsbesluit Omgevingswet. Dit om uiteindelijk de overgang naar een circulaire economie te bevorderen.

Consulatie loopt af op 3 september 2019

De consultatiefase loopt af op 3 september 2019; tot die tijd kunnen reacties op de concept AMvB worden ingediend via www.internetconsultatie.nl. Voor zover de indieners van reacties daartegen geen bezwaar hebben, zullen de reacties op die site worden gepubliceerd. Alle ingekomen reacties worden na afloop van de consultatiefase bekeken; eventueel kan naar aanleiding van de reacties de concept AMvB worden aangepast. Het resultaat van de consultatie en de verwerking daarvan in de concept AMvB wordt in een verslag op hoofdlijnen vermeld op www.internetconsultatie.nl.