Europese Commissie consulteert Europese standaarden voor duurzaamheidsverslaggeving (ESRS)

1. Totstandkomingsproces ESRS

De CSRD bevat vergaande verplichtingen voor een grote groep ondernemingen om in hun bestuursverslag duurzaamheidsinformatie op te nemen over Environmental, Social en Governance ("ESG") thema's (zie over de CSRD uitgebreid onze eerdere artikelen van 16 november 2022 en van 27 januari 2023). Deze rapportageverplichtingen worden in detail uitgewerkt in de ESRS

De ESRS moeten op grond van de CSRD op 30 juni 2023 door de Europese Commissie worden vastgesteld in de vorm van rechtstreeks werkende gedelegeerde verordeningen. Concepten van deze gedelegeerde verordeningen zijn nu (pas) door de Europese Commissie ter consultatie voorgelegd. De door de Europese Commissie geconsulteerde ESRS bouwen voort op het voorwerk van EFRAG. De door EFRAG gepubliceerde concept-standaarden (de "EFRAG-ESRS") werden in november 2022 afgerond en gepubliceerd.

Hieronder bespreken wij de belangrijkste wijzigingen die zijn aangebracht in de ESRS vergeleken met de EFRAG-ESRS van november 2022.

2. Kern van de ESRS en belangrijkste wijzigingen van de Europese Commissie

De ESRS bestaan uit 12 verslaggevingsstandaarden. De eerste twee 'cross-cutting' standaarden bevatten algemene rapportageverplichtingen en regels over hoe de overige tien 'topical' of thematische standaarden moeten worden toegepast.

De tien thematische standaarden zijn onderverdeeld aan de hand van de term ESG: er zijn vijf E-standaarden, vier S-standaarden en één G-standaard. Elke standaard bevat vervolgens disclosure requirements die zijn opgebouwd aan de hand van verschillende data points. De structuur van de ESRS is niet veranderd ten opzichte van de EFRAG-ESRS.

De Europese Commissie beoogt met de wijzingen ten opzichte van de EFRAG-ESRS ondernemingen lasten- en kostenverlichting te bieden. Dit heeft ertoe geleid dat de ter consultatie voorgelegde ESRS op onderdelen minder verplichtend of vergaand zijn dan tot op heden werd verwacht.

2.1 Vaker beoordeling op materialiteit (in plaats van veronderstelling van materialiteit)

Ondernemingen die onder het toepassingsbereik van de CSRD vallen, dienen een materiality assessment uit te voeren om te bepalen welke standaarden, rapportageverplichtingen en datapunten 'materieel' zijn voor de betreffende onderneming. De onderneming hoeft alleen te rapporteren over de onderwerpen die materieel zijn bevonden.

Op basis van de EFRAG-ESRS was een aantal standaarden en rapportageverplichtingen in ieder geval materieel: elke onderneming moest over deze onderwerpen sowieso rapporteren. Dit gold bijvoorbeeld voor de algemene rapportageverplichtingen die zijn opgenomen in de cross-cutting standaarden (ESRS 1 en ESRS 2) en voor de eerste E-standaard over klimaatverandering (ESRS E1).

De Europese Commissie heeft in de ter consultatie voorgelegde ESRS ervoor gekozen om deze verplichte materialiteit los te laten, behalve ten aanzien van de standaard inzake "General disclosures" (ESRS 2). De Europese Commissie verwacht dat deze aanpassing zal leiden tot een significante lastenverlichting voor ondernemingen en ervoor zal zorgen dat de standaarden proportioneel zijn.

2.2 Gefaseerde toepassing van bepaalde rapportageverplichtingen

De EFRAG-ESRS schreven voor dat bepaalde rapportageverplichtingen gefaseerd in werking traden. In aanvulling hierop introduceert de Europese Commissie nog twee infaseringen:

• Ondernemingen met minder dan 750 werknemers mogen:
  1. in het eerste jaar dat ze de ESRS toepassen data over de scope 3-uitstoot van broeikasgassen achterwege laten, alsmede de rapportageverplichtingen in de eerste S-standaard over het eigen personeelsbestand ("own workforce") (ESRS S1); en
  2. in de eerste twee jaren de rapportageverplichtingen vervat in de vierde E-standaard over biodiversiteit (ESRS E4) en de drie overige S-standaarden achterwege laten (ESRS S2-S4).
• Alle ondernemingen mogen in het eerste jaar dat ze de ESRS toepassen informatie achterwege laten over de verwachte financiële effecten die verband houden met niet-klimaatgerelateerde milieuproblemen (verontreiniging ("pollution"), water, biodiversiteit en grondstofgebruik ("resource use")) en bepaalde datapunten die verband houden met het eigen personeelsbestand.

2.3 Vrijwillige toepassing van bepaalde rapportageverplichtingen

In de EFRAG-ESRS mocht een deel van de datapunten al op vrijwillige basis worden toegepast. Het onderscheid tussen de verplichte en vrijwillige rapportageverplichtingen wordt simpelweg aangeduid door de zinsnede "shall disclose" in tegenstelling tot de zinsnede "may disclose".

De Europese Commissie heeft in de ter consultatie voorgelegde ESRS het aantal datapunten waarover vrijwillig kan worden gerapporteerd uitgebreid. Zo zijn ondernemingen niet langer verplicht om informatie te verschaffen over hun transitieplan ten aanzien van biodiversiteit en hoeven ze niet meer verplicht te rapporteren over bepaalde kenmerken van de "non-employees" in het eigen personeelsbestand. Het staat ondernemingen uiteraard vrij om alsnog over deze onderwerpen te rapporteren.

Een fundamentele wijziging is verder dat ondernemingen in het kader van hun materialiteitsanalyse niet langer verplicht hoeven toe te lichten waarom een onderwerp niet materieel is bevonden.

2.4 Verdere flexibiliteit in bepaalde rapportageverplichtingen

Ten aanzien van een aantal verplichte datapunten heeft de Europese Commissie versoepelingen aangebracht. Dit geldt onder meer voor de rapportageverplichtingen inzake de financiële effecten van duurzaamheidsrisico's en de engagement met belanghebbenden. Bovendien is de methodologie die moet worden gebruikt voor de materialiteitsanalyse versoepeld. In de G-standaard heeft de Europese Commissie voorts de datapunten aangepast die zien op corruptie en omkoping, en de bescherming van klokkenluiders. Reden hiervoor is dat anders mogelijk inbreuk zou worden gemaakt op het verbod tot zelfincriminatie, aldus de Europese Commissie.

2.5 Overig

Andere wijzigingen die de Europese Commissie heeft aangebracht hebben tot doel om de coherentie met overige Europese wet- en regelgeving te verbeteren en om de compatibiliteit met de mondiale ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheidsverslaggeving te waarborgen. De CSRD verplicht tot dat laatste. Als gevolg hiervan onderhoudt de Europese Commissie nauw contact met de International Sustainability Standards Board ("ISSB"). De ISSB heeft zich erop toegelegd om mondiale standaarden voor duurzaamheidsverslaggeving te ontwikkelen. Zie hierover ook onze alert van 27 januari 2023.

3. Stand van zaken en nadere timing

De CSRD schrijft voor dat de Europese Commissie op 30 juni 2023 de ESRS moet vaststellen. De consultatieperiode voor de ESRS duurt echter tot en met 7 juli 2023. Daarna dient de Europese Commissie aan de hand van de input van de consultatie nog tot een finale versie van de ESRS te komen. Dit doet ernstig vermoeden dat de Europese Commissie de in de CSRD opgelegde deadline niet gaat halen. Desondanks zal de Europese Commissie volgens de gecommuniceerde planning de ESRS nog in het tweede kwartaal van 2023 vaststellen.

Tot slot kondigt de Europese Commissie aan bezig te zijn met de oprichting van een interpretation mechanism dat de bevoegdheid zal krijgen om formele interpretaties uit te vaardigen van de ESRS en dat ondernemingen moet helpen bij de toepassing van de duurzaamheidsstandaarden. De Europese Commissie heeft EFRAG bovendien gevraagd om in dit verband verdere guidance te publiceren. Dat zal geen overbodige luxe zijn. De omvang en de totstandkomingssnelheid van de ESRS zullen tot een veelheid van uitlegvragen leiden. Tegelijkertijd zullen de CSRD en de ESRS – ondanks de hiervoor benoemde versoepelingen – grote impact hebben op ondernemingen, hun verslaggeving en hun bedrijfsvoering. Zie over de strategische implicaties van de CSRD nader onze bijdrage van 1 mei 2023.

Een aantal onderdelen van de CSRD dient door de lidstaten in nationale wetgeving te worden omgezet. In de Tweede Kamer is een wetsvoorstel aanhangig dat "een implementatiehaakje" bevat voor enkele onderdelen van de CSRD, waaronder de mogelijkheid om in een algemene maatregel van bestuur voor te schrijven dat in het bestuursverslag de ESRS moeten worden toegepast. Zie hierover ook onze eerdere alert. De minister van Justitie en Veiligheid heeft daarnaast aangekondigd dat een afzonderlijk wetsvoorstel ter implementatie van de CSRD zal worden opgesteld. Naar verwachting wordt dat wetsvoorstel in de loop van zomer van 2023 gepubliceerd.

ESG & Sustainability newsletter

Are you interested in staying up-to-date about the latest developments regarding ESG and sustainability, and the challenges for your organisation? Then let us know that you would like to sign up for Stibbe's ESG & Sustainability newsletter by sending an e-mail to newsletters@stibbe.com. Mention your name and e-mailadress. Click here to send a pre-filled e-mail.