Een groene encyclopedie voor de financiële sector

De Europese Green Deal 2019 en het Actieplan duurzame groei financieren 2018 vormen het hart van de herstelstrategie van de Commissie. Eén van de doelstellingen van het actieplan is dat kapitaalstromen naar duurzame beleggingen worden geleid. De financiële sector zal hierbij een sleutelrol moeten spelen.

Taxonomie

De taxonomie moet antwoord geven op de vraag of een economische activiteit ecologisch duurzaam, ofwel groen, is. Nu is er nog vaak onduidelijkheid of een belegging of investering bijdraagt aan een beter milieu of niet. Ook kan sprake zijn van greenwashing: een belegging of investering wordt groen voorgesteld, terwijl dat niet zo is. De taxonomie moet daar een einde aan maken. Financiële producten die worden aangeboden als ecologisch duurzaam, moeten dit ook daadwerkelijk zijn op basis van de economische activiteiten waarin wordt geïnvesteerd. De taxonomie, vergelijkbaar met een groene encyclopedie, leidt tot een uniform classificatiesysteem voor economische activiteiten die ecologisch duurzaam zijn. Met de zekerheid die hiermee gepaard gaat, moet het aantrekkelijker worden om (grensoverschrijdend) duurzaam te beleggen. De Europese Commissie ziet de taxonomie daarom als een belangrijke stap naar een duurzaam financieel stelsel. De taxonomie zal daarnaast ook de basis zijn voor (toekomstige) wet- en regelgeving, zoals de Europese standaard voor groene obligaties.

Raamwerk

De taxonomieverordening creëert het raamwerk voor de taxonomie. De verordening bepaalt dat een economische activiteit groen is als voldaan is aan vier eisen. De economische activiteit draagt substantieel bij aan tenminste één van de zes milieudoelstellingen in de taxonomieverordening én doet geen ernstige afbreuk aan één van de andere milieudoelstellingen in de taxonomieverordening. Daarnaast mag de economische activiteit geen afbreuk doen aan sociale normen, zoals mensenrechten en arbeidsrechten. Ten slotte moet de economische activiteit voldoen aan nader vast te stellen technische beoordelingscriteria.

De milieudoelstellingen zijn: (i) beperking van klimaatverandering; (ii) aanpassing aan klimaatverandering en de gevolgen daarvan; (iii) duurzaam gebruik en bescherming van water en mariene hulpbronnen; (iv) transitie naar een circulaire economie; (v) preventie en bestrijding van verontreiniging; en (vi) bescherming en herstel van biodiversiteit en ecosystemen. In de verordening is per milieudoelstelling nader uitgewerkt wat moet worden verstaan onder een substantiële bijdrage van een economische activiteit aan een milieudoelstelling en wanneer sprake is van economische activiteiten die andere activiteiten rechtstreeks faciliteren een substantiële bijdrage te leveren aan één of meer milieudoelstellingen.

Ook is in de taxonomieverordening vastgelegd wanneer sprake is van ernstige afbreuk aan milieudoelstellingen. Bij het toetsen van een economische activiteit wordt niet alleen rekening gehouden met de milieueffecten van de activiteit zelf, maar ook met de levenscyclus van de producten en diensten die deze activiteit oplevert. Dit wordt ook wel het principe van ‘Do No Significant Harm’ genoemd.

Onderdeel van het raamwerk is de oprichting van een platform voor duurzame financiering. Dit platform zal voor elk van de milieudoelstellingen uniforme technische beoordelingscriteria opstellen om te kunnen bepalen of economische activiteiten substantieel aan de doelstelling bijdragen. Het potentiële vermogen om aan die milieudoelstellingen bij te dragen kan per bedrijfstak verschillen. Dit moet in de criteria tot uiting komen. Ook moet bij het vaststellen van deze criteria worden nagegaan of de criteria aanleiding kunnen geven tot zogenaamde ‘stranded assets’. Dit zijn activa die het risico lopen om snel in waarde te kunnen dalen.

De Europese Commissie zal de technische criteria vervolgens vastleggen in gedelegeerde regelgeving. Anticiperend op de oprichting van het platform, heeft een technische expertgroep (TEG) op 9 maart 2020 een rapport gepubliceerd met aanbevelingen voor technische criteria voor de eerste twee milieudoelstellingen in de verordening. 

Voor wie gaat de taxonomieverordening gelden?

Fondsbeheerders en institutionele beleggers die financiële producten beschikbaar stellen moeten informatie verschaffen over de vraag hoe en in welke mate zij de criteria voor ecologische duurzame activiteiten gebruiken om de ecologische duurzaamheid van hun beleggingen te bepalen. De informatie moet beleggers – kort gezegd - in staat stellen de mate van ecologische duurzaamheid van de belegging te achterhalen. Financiële producten in de zin van deze verordening zijn: een vermogensbeheerportefeuille, een alternatieve beleggingsinstelling, een verzekeringsgebaseerd beleggingsproduct (IBIP), een pensioenproduct, een pensioenregeling, een icbe en een pan-Europees persoonlijk pensioenproduct (PEPP).

Lidstaten en de Europese Unie moeten de taxonomie toepassen wanneer zij zelf eisen stellen aan marktpartijen op dit vlak, bijvoorbeeld wanneer zij een label ontwikkelen voor financiële producten of obligaties die als duurzaam beschikbaar worden gesteld. 

Daarnaast is de verordening ook van toepassing op grote (beursgenoteerde) ondernemingen. De taxonomie sluit aan bij bestaande verslaggevingsverplichtingen voor deze ondernemingen. Op grond van de Europese richtlijn bekendmaking van niet-financiële informatie (Richtlijn 2013/34/EU) moeten deze ondernemingen informatie op het gebied van duurzaamheid delen. De taxonomieverordening bepaalt dat deze ondernemingen in hun (geconsolideerde) niet-financiële verklaring moeten aangeven hoe en in welke mate hun activiteiten verband houden met economische activiteiten die als ecologisch duurzaam kunnen worden aangemerkt.

Verwacht wordt dat ondernemingen die niet onder de reikwijdte van de verordening vallen de taxonomie vrijwillig zullen gebruiken, bijvoorbeeld door op hun website informatie te publiceren over de ecologisch duurzame activiteiten die zij verrichten. Hierdoor zullen zij aantrekkelijker worden voor duurzame beleggers en investeerders. De taxonomie kan ook gebruikt worden door de publieke sector. Bij het tegengaan van de economische gevolgen van de coronacrisis zal de overheid miljarden investeren. Uit de taxonomie kan worden afgeleid waarin moet worden geïnvesteerd om ervoor te zorgen dat het herstel duurzaam wordt.

Wanneer wordt de verordening van toepassing?

De taxonomieverordening is rechtstreeks van toepassing in de Europese lidstaten. De taxonomie voor klimaatmitigatie – en adaptie, de eerste twee milieudoelstellingen, zal vanaf 1 januari 2022 van toepassing zijn. De taxonomie voor de overige milieudoelstellingen zal van toepassing zijn vanaf 1 januari 2023. 

Tot slot

De Europese taxonomie zal de maatstaf zijn voor financiële producten die ecologisch duurzame doelstellingen nastreven. Dit moet leiden tot meer zekerheid voor beleggers en het vergroten van het bewustzijn over de milieueffecten van financiële producten. In een later stadium zal de taxonomie worden uitgebreid naar economische activiteiten die bijdragen aan andere duurzaamheidsdoelstellingen, waaronder sociale doelstellingen. 

De taxonomieverordening is de derde verordening die tot stand komt onder het Actieplan duurzame groei financieren. De Verordening betreffende informatieverschaffing over duurzaamheid in de financiële sector (Verordening (EU) 2019/2088) én de Verordening duurzame benchmarks (Verordening (EU) 2019/ 2089) werden vorig jaar gepubliceerd.

Bron: Verordening (EU) 2020/852, PbEU 2020 L 198.