Duurzaamheidsverslaggeving: nationale implementatie van de CSRD en mondiale ontwikkelingen (juli 2024)

1. Status nationale implementatie

Lidstaten hebben vanaf de inwerkingtreding van de CSRD 18 maanden de tijd om de richtlijn te implementeren in nationale wet- en regelgeving. Dat betekent dat de CSRD uiterlijk op 6 juli 2024 moet zijn geïmplementeerd. De Nederlandse wetgever heeft deze deadline niet gehaald.

De Nederlandse wetgever heeft tot op heden drie implementatievoorstellen gedaan.

1. Implementatiewet Richtlijn openbaarmaking winstbelasting (de “Implementatiewet”). De Implementatiewet is in werking getreden op 30 december 2023.[2] Hiermee is in een nieuw art. 2:391a BW een grondslag opgenomen dat bij algemene maatregel van bestuur ("amvb") regels kunnen worden gesteld omtrent de verplichtingen van ondernemingen ter zake van de inhoud van het bestuursverslag en andere jaarlijkse verslaggeving. Hierdoor is het mogelijk om de CSRD bij AMvB te implementeren in de Nederlandse wet- en regelgeving.
    

2. Wet implementatie richtlijn duurzaamheidsrapportering (het “Wetsvoorstel”). Het Wetsvoorstel is met name gericht op de onderdelen van de CSRD waarmee de Auditrichtlijn en Transparantierichtlijn zijn gewijzigd.[3] Na een in 2023 gehouden consultatie ligt op dit moment een (gewijzigd) Wetsvoorstel met bijbehorende memorie van toelichting ter advisering voor aan de Raad van State. Vervolgens dient het Wetsvoorstel nog te worden aangenomen door de Tweede en Eerste Kamer.
    
3. Implementatiebesluit richtlijn duurzaamheidsrapportering (“Implementatiebesluit”).
   Het voorgestelde Implementatiebesluit regelt onder meer over welke duurzaamheidsinformatie ondernemingen verslag moeten doen. Een na de consultatie gewijzigde versie van het Implementatiebesluit met nota van toelichting is op 12 juni 2024  door de minister voor Rechtsbescherming aangeboden aan de Eerste en Tweede Kamer. Na een termijn van ten minste vier weken dient het Implementatiebesluit te worden overgelegd aan de Afdeling advisering van de Raad van State, alvorens het definitief wordt vastgesteld.

De inhoud van het Wetsvoorstel en het Implementatiebesluit is tot het moment van aanneming respectievelijk vaststelling nog niet definitief. Hieronder noemen wij een aantal (voorlopige), interessante punten uit beide voorstellen, zonder daarbij uitputtend te zijn:

• Het duurzaamheidsrapport vormt een onderdeel van het bestuursverslag.

• Het duurzaamheidsrapport moet worden onderzocht door een accountant. Deze accountant geeft een zogenaamd assurance-oordeel op basis van een assurance-opdracht door de rechtspersoon (nieuw art. 2:393a BW).

• Het assurance-onderzoek kan worden uitgevoerd door de externe accountant die de wettelijke controle op de jaarrekening verricht óf een andere accountant of accountantsorganisatie. De wetgever heeft (vooralsnog) geen gebruik gemaakt van de lidstaatoptie om rechtspersonen de mogelijkheid te bieden om de duurzaamheidsrapportering door een onafhankelijke verlener van assurancediensten te laten onderzoeken. 

• De bevoegdheid tot het verlenen van de assurance-opdracht is toegekend aan de algemene vergadering, net als bij de opdrachtverlening tot het onderzoek van de jaarrekening. Een tijdelijke uitzondering geldt voor  ondernemingen  die niet (tijdig) een accountant hebben kunnen benoemen voor het assurance-onderzoek van het duurzaamheidsrapport over boekjaar 2024. In dat geval kan de Raad van Commissarissen (de “RvC”) de assurance-opdracht verlenen en als deze ontbreekt, het bestuur. De opdrachtverlening vanaf boekjaren beginnend op of na 1 januari 2025 volgen het reguliere stramien, waarbij de algemene vergadering bevoegd is. Gaat deze daartoe niet over, of ontbreekt de algemene vergadering, dan is de RvC bevoegd. Ontbreekt een RvC dan is het bestuur bevoegd.

• In uitzonderlijke gevallen hoeft concurrentiegevoelige informatie niet te worden opgenomen in het duurzaamheidsrapport. Hiermee wordt beoogd om het evenwicht te waarborgen tussen het algemeen belang van duurzaamheidsrapportering en het voorkomen van ernstige schade aan de commerciële positie van de vennootschap.

• Door middel van een wijziging van het Besluit instelling auditcommissie worden de taken van de auditcommissie uitgebreid  ten aanzien van duurzaamheidsrapportering en assurance daarop. De Nederlandse wetgever heeft gebruik gemaakt van de lidstaatoptie om rechtspersonen toe te staan de taken die aan de auditcommissie zijn toegekend met betrekking tot duurzaamheidsrapportering en -assurance toe te kennen aan een ander orgaan. Dit betreft een ruimer begrip dan het orgaan-begrip uit Boek 2 BW. De taken kunnen bijvoorbeeld ook toekomen aan een sustainability commissie. 

2. Mondiale ontwikkelingen

De totstandkoming en inwerkingtreding van de CSRD en de ESRS in de Europese Unie staat niet op zichzelf. Buiten de Europese Unie is sprake van verscheidene parallelle mondiale ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheidsverslaggeving die relevant zijn voor ondernemingen die mondiaal actief zijn. In het bijzonder zijn van belang de twee mondiale standaarden voor duurzaamheidsverslaggeving die in 2023 zijn uitgebracht door de International Sustainability Standards Board ("ISSB"). Met de ISSB-standaarden wordt beoogd om een wereldwijde baseline voor duurzaamheidsverslaggeving te creëren waardoor materiële informatie wordt gedeeld met kapitaalmarkten, waarop belanghebbenden – dat is vanuit het perspectief van de ISSB vooral: investeerders – hun besluitvorming kunnen baseren. Zie hierover ook onze vorige Corporate Update van 1 februari 2024.

Omdat de ISSB zelf toepassing van de standaarden niet dwingendrechtelijk kan voorschrijven, is verplichte toepassing van de ISSB-standaarden alleen aan de orde indien de nationale overheid van een land daartoe verplicht. Het ligt niet in de rede, gegeven de totstandkoming van de CSRD, dat Nederland verplichte toepassing van de ISSB-standaarden zal voorschrijven. Desondanks zullen ondernemingen die mondiaal actief zijn op enig moment moeten nadenken over de mogelijke toepassing van de ISSB-standaarden. Zo hebben verscheidene jurisdicties, waaronder Canada, Japan en Singapore, houden consultaties over de invoering van duurzaamheidsrapportageverplichtingen door goedkeuring van de ISSB-standaarden of door deze standaarden anderszins als uitgangspunt te nemen. Andere landen, zoals Australië en Maleisië, hebben dergelijke consultaties reeds afgesloten. Ook onder meer het Verenigd Koninkrijk, Brazilië, Costa Rica, Sri Lanka, Nigeria en Turkije hebben zich gecommitteerd aan de ISSB-standaarden.

Tot slot heeft de Amerikaanse Securities and Exchange Commission ("SEC") na een flinke vertraging op 6 maart 2024 de klimaatregels voor 'Enhancement and Standardization of Climate-Related Disclosures for Investors' aangenomen. De regels bevatten klimaatgerelateerde rapportageverplichtingen die zullen gelden voor beursgenoteerde ondernemingen die hun verslaggeving in de Verenigde Staten openbaar moeten maken en indienen bij de SEC. De SEC stuitte op (politieke) weerstand en heeft als gevolg daarvan haar deadline om de klimaatregels in oktober 2022 vast te stellen niet gehaald. De weerstand heeft niet alleen geleid tot een verlate vaststelling van de regels. Na de vaststelling is namelijk een veelheid aan juridische procedures aanhangig gemaakt waarin bezwaren worden geuit tegen de regels. De klimaatregels zouden 60 dagen na vaststelling van kracht worden, maar de SEC heeft besloten om de inwerkingtreding van de regels aan te houden in afwachting van een rechterlijke toetsing van de bezwaren.

[1] Zie over de CSRD en de daaruit volgende verplichtingen uitgebreid het artikel van Loes van Dijk en Steven Hijink in Ondernemingsrecht 2022/87 en onze Alert van 27 januari 2023.

[2] Zie hierover ook onze Alert van 11 juli 2022.

[3] Te raadplegen via: https://www.internetconsultatie.nl/implementatiewetduurzaamheidsrapportering/document/11623. Zie over dit wetsvoorstel onze Alert van 18 juli 2023.