Advies over initiatiefwetsvoorstel Wet duurzame aanpak stikstof gepubliceerd en noopt tot aanpassingen van het wetsvoorstel

De Afdeling advisering van de Raad van State (Afdeling advisering) heeft op 5 oktober 2020 het advies over dit voorstel gepubliceerd. Daarin staat dat het wetsvoorstel heldere doelstellingen voor de reductie van stikstofemissie bevat. Het wetsvoorstel bevat echter geen concrete maatregelen om die doelstellingen te bereiken. In dit signalerende blog gaan wij in op het wetsvoorstel en het advies.

Wet duurzame aanpak stikstof

Kamerleden Klaver en Bromet hebben een wetsvoorstel ingediend dat tot doel heeft het creëren van een goede staat van instandhouding van Natura 2000-gebieden. Het uitbreiden van het Natuurnetwerk Nederland (NNN) zal daar volgens hen aan bijdragen.  Het wetsvoorstel bepaalt dat NNN ten minste 668.000 hectare in het jaar 2027 en 730.000 hectare in het jaar 2035 omvat. Wij lezen echter niet terug op welke manier dat moet gebeuren en wat er gebeurt bij het niet halen van de voorgeschreven omvang.

De Kamerleden menen dat het wetsvoorstel een oplossing biedt voor de stikstofcrisis door te zorgen voor daadwerkelijke daling van de stikstofuitstoot op de lange termijn en voor versterking van de natuur. Hierdoor zou er weer gebouwd kunnen worden en zou de natuur een staat van goede instandhouding bereiken. Vooral de nadruk op natuurherstel vinden wij interessant, omdat de maatregelen naar aanleiding van de PAS-uitspraken vooral gericht zijn geweest op het weer op gang brengen van vergunningverlening. De Kamerleden hebben hoge verwachtingen van het wetsvoorstel, want het zou een langetermijnoplossing bieden voor de stikstofproblematiek.

Karakter van het wetsvoorstel

De Afdeling advisering tempert deze hoge verwachtingen en ziet het wetsvoorstel als kaderwet met heldere doelstellingen voor de reductie van stikstofemissie. Voor de aanpak van de stikstofproblematiek zullen echter veel verschillende en ingrijpende maatregelen genomen moeten worden. Bezien zal moeten worden welke maatregelen het meest effectief zijn. Daarbij zal niet kunnen worden volstaan met generieke maatregelen, maar zal vooral gebiedsgericht moeten worden gewerkt. Er zullen keuzes moeten worden gemaakt. Het initiatiefwetsvoorstel bevat die noodzakelijke keuzes niet, noch de criteria daarvoor. Wat er op de korte en op de lange termijn nodig is om de emissiereductie te behalen, volgt bijvoorbeeld niet uit het voorstel. Een kaderwet vindt de Afdeling advisering niet effectief om de stikstofproblematiek op te lossen.

Gebiedsspecifieke aanpak

De rol die stikstofdepositie speelt bij de staat van instandhouding van Natura 2000‑gebieden is per gebied verschillend. Het oplossen van de stikstofproblemen zal grote inspanningen vragen en ingrijpende maatregelen vergen. De benodigde stikstofreductie moet daarom daar worden gerealiseerd, waar die het meest effectief is. Daarnaast moet onderscheid worden gemaakt naar de sector waarbinnen de emissie wordt veroorzaakt. Het initiatiefvoorstel doet dat niet. In het aangepaste wetsvoorstel naar aanleiding van het advies van de Afdeling advisering hebben de Kamerleden dit onderscheid overigens wel gemaakt.

Subsidies

Het initiatiefvoorstel bevat regels over het verstrekken van subsidies voor het opheffen van landbouwbedrijven, het ondersteunen van de transitie naar duurzame landbouw en de versterking van de natuur. Maar het voorstel bevat geen voldoende duidelijke en volledige beschrijving van de activiteiten waarvoor en de vorm waarin subsidie zou kunnen worden verleend. Als voorbeeld wordt genoemd het subsidiëren van een agrariër die stopt omdat hij geen opvolger voor zijn bedrijf kan vinden. Op grond van het wetsvoorstel kan die subsidie verleend worden, maar gelet op de in de toelichting beschreven doelstellingen van het initiatiefwetsvoorstel is dat niet de bedoeling. Een nauwkeurige omschrijving en duidelijke begrenzing van de activiteiten waarvoor subsidie verstrekt kan worden is noodzakelijke, onder meer om te waarborgen dat die subsidie in overeenstemming met de Europese staatssteunregels zal plaatsvinden, zo sluit de Afdeling advisering af.

Wenken

Naar aanleiding van het advies pasten de Kamerleden het wetsvoorstel en de Memorie van Toelichting aan, maar hiermee zijn niet alle punten van kritiek geadresseerd menen wij. De gecreëerde grondslag voor subsidie in de Kaderwet EZK- en LNV-subsidies is bijvoorbeeld deels overbodig, omdat in die wet nu al is bepaald dat voor landbouw en natuur subsidie verstrekt kan worden.

Naast dit wetsvoorstel, zal de Tweede Kamer ook over het wetsvoorstel stikstofreductie en natuurverbetering moeten besluiten. Wij berichtten over dit wetsvoorstel toen het in internetconsultatie voorlag. Het advies van de Afdeling advisering is op 13 oktober 2020 gepubliceerd. Ook dit wetsvoorstel heeft als doel de stikstofproblematiek aan te pakken. Een programma stikstofreductie en natuurverbetering met bron- en natuurmaatregelen voor het verminderen van de depositie van stikstof op daarvoor gevoelige habitattypen en leefgebieden van soorten in Natura 2000-gebieden is één van de elementen uit het wetsvoorstel waarmee het doel bereikt zou moeten worden. De Afdeling advisering heeft ook tegen dit wetsvoorstel een aantal bezwaren. Dit wetsvoorstel en het advies van de Afdeling advisering bespreken wij in dit blog