Variabele rente in LMA-documentatie na de benchmarktransitie

De belangrijkste van die wijzigingen is dat de omvang van het rentetarief voor een bepaalde renteperiode niet meer voorafgaand aan de aanvang van die renteperiode zal worden vastgesteld maar enkele dagen voorafgaand aan het einde daarvan. Het gevolg is dat kredietnemers niet meer voorafgaand aan een nieuwe renteperiode inzicht zullen hebben in de rentelasten over die periode. 

2. Variabele rente onder de Huidige LMA Recommended Form Documentatie

2.1. Margin en Mandatory Costs

Variabele rente op LIBOR-leningen bestaat gewoonlijk uit twee componenten:[1]

• Margin; en
• 'LIBOR'.

Margin (marge) is een opslag die gedurende de looptijd van een geldlening vast is of waarvan de omvang afhankelijk is van één of meer variabelen (zoals een gearing ratio of een loan to value ratio). De rest van dit hoofdstuk gaat over LIBOR.

2.2. 'LIBOR' in de LMA Recommended Form Documentatie

Het begrip 'LIBOR' zoals gebruikt in de LMA Recommended Forms moet niet worden vereenzelvigd met de LIBOR-tarieven die dagelijks worden gepubliceerd door ICE Benchmark Administration, al is er wel een sterk verband. Het begrip 'LIBOR' zoals gebruikt in de LMA Recommended Form kredietdocumentatie staat voor een:

(a)       op een bepaald moment (de 'Specified Time') voorafgaand aan de aanvang van een bepaalde periode (de 'Interest Period' (renteperiode))

(b)      op basis van het toepasselijke op die dag gepubliceerde LIBOR-tarief vastgestelde

(c)       rentetarief dat

(d)      gedurende die renteperiode

(e)       van toepassing zal zijn op een geldlening.

2.3. (a) op de Specified Time voorafgaand aan een renteperiode

Concreet werkt het als volgt. Enkele werkdagen voorafgaand aan de opname van een geldlening (maar uiterlijk op de laatste werkdag vóór de Specified Time) stuurt de kredietnemer een zogenaamd 'Utilisation Request' aan de kredietgever(s). In het Utilisation Request vermeldt de kredietnemer wat voor renteperiode van toepassing zal zijn. Meestal biedt een kredietovereenkomst de keuze uit renteperiodes van 1, 3 en 6 maanden.

Voor een Revolving Loan geldt in beginsel dat de looptijd van de geldlening gelijk is aan de geselecteerde renteperiode. Een Revolving Loan moet dus op de laatste dag van de renteperiode worden afgelost.[2]

Voor een Term Loan geldt dat de looptijd normaal gesproken meerdere renteperiodes beslaat. Gedurende de looptijd van een Term Loan kan door middel van een 'Selection Notice' worden gekozen voor een andere renteperiode dan de renteperiode die op basis van het Utilisation Request was geselecteerd. De duur van op dat moment lopende renteperiodes blijft uiteraard ongewijzigd.

De Specified Time is normaal gesproken een specifiek tijdstip (bijvoorbeeld 11:00 uur) op een werkdag die twee werkdagen voorafgaand aan de Utilisation Date valt. Op de Specified Time stellen de kredietgevers vast wat op dat moment de stand is van het toepasselijke dagelijks gepubliceerde LIBOR-tarief.

2.4. (b) op basis van het toepasselijke dagelijks gepubliceerde LIBOR-tarief vastgesteld

Het 'toepasselijke dagelijks gepubliceerde LIBOR-tarief' is het LIBOR-tarief voor geldleningen in de relevante valuta (bijvoorbeeld: GBP) en voor een periode gelijk aan de geselecteerde renteperiode. Hierna volgen twee voorbeelden. In geval van een geldlening in GBP met renteperiodes van 3 maanden is het toepasselijke dagelijks gepubliceerde LIBOR-tarief '3 month Sterling LIBOR'. Voor geldleningen in US Dollars met renteperiodes van 1 maand is het toepasselijke dagelijks gepubliceerde LIBOR-tarief '1 month US Dollar LIBOR'.

Naast Sterling- en US Dollar LIBOR-tarieven voor diverse termijnen, worden dagelijks LIBOR-tarieven voor geldleningen in tal van andere valuta gepubliceerd.

2.5. (c) rentetarief

Met de vaststelling van de stand van het toepasselijke dagelijks gepubliceerde LIBOR-tarief op de Specified Time voorafgaand aan de volgende renteperiode, komt ook vast te staan welk rentetarief gedurende die renteperiode van toepassing zal zijn. Dat rentetarief is de som van:

•  de toepasselijke Margin; en
• de stand van het toepasselijke dagelijks gepubliceerde LIBOR-tarief op de Specified Time voorafgaand aan de renteperiode.

Het rentetarief is een percentage per jaar.

2.6. (d) gedurende die renteperiode

Het vastgestelde rentetarief voor een bepaalde renteperiode blijft gedurende de gehele renteperiode van toepassing. Ook als het toepasselijke dagelijks gepubliceerde LIBOR-tarief gedurende die periode fluctueert, blijft het toepasselijke rentetarief ongewijzigd. Op de Specified Time voorafgaand aan de volgende renteperiode, wordt de stand van het toepasselijke dagelijks gepubliceerde LIBOR-tarief opnieuw vastgesteld.

2.7. (e) van toepassing op een geldlening

Het vastgestelde rentetarief heeft betrekking op een renteperiode van een specifieke geldlening. De omvang van de uit hoofde van die geldlening verschuldigde hoofdsom kan gedurende de renteperiode variëren als gevolg van tussentijdse aflossingen. Strikt genomen kan de verschuldigde rente derhalve pas aan het einde van de renteperiode worden vastgesteld. Echter, als bij aanvang van een renteperiode de timing en omvang van eventuele tussentijdse aflossingen bekend zijn, staat op dat moment vast wat de omvang van de rentelasten gedurende die renteperiode zal zijn. Die zekerheid is een belangrijk voordeel van het huidige systeem.

2.8. Verschuldigde rente

De verschuldigde rente bestaat uit de optelsom van de rentebedragen die dagelijks gedurende de renteperiode verschuldigd worden. Het dagelijks verschuldigde rentebedrag wordt als volgt berekend:

(x)      het bedrag van de op die dag uit hoofde van de geldlening verschuldigde hoofdsom;

vermenigvuldigd met

(y)      het voor de desbetreffende renteperiode vastgestelde rentetarief;

gedeeld door

(z)       360 of 365 (afhankelijk van de toepasselijke 'day count convention').[3]

2.9. Betaling van rente

Gedurende de looptijd van een geldlening moet rente steeds worden betaald op de laatste dag van de renteperiode.

3. Variabele rente na de benchmarktransitie

3.1. Margin

De benchmarktransitie heeft geen gevolgen voor de inhoud van het begrip 'Margin'.

3.2. Vervanging van LIBOR (en EURIBOR)

Op enig moment zal LIBOR niet meer worden gepubliceerd. Toezichthouders dringen erop aan dat de markt vóór het einde van 2021 overstapt op alternatieve zogenaamde 'Risk-Free Rates' (RFRs). Inmiddels is een aantal RFRs ontwikkeld met het oog op de vervanging van diverse bestaande LIBOR-tarieven, waaronder Sterling LIBOR en US Dollar LIBOR. Ook voor EURIBOR en EONIA is een vervangende RFR ontwikkeld: €STER. Ondanks de verwachting dat EURIBOR in de komende jaren gepubliceerd zal blijven worden, zijn professionele partijen die EURIBOR in hun financiële producten gebruiken verplicht om in hun contractdocumentatie zogenaamde 'fallback provisions' op te nemen, op grond waarvan een vervangende RFR van toepassing kan worden als EURIBOR niet langer kan worden gebruikt.

3.3. Belangrijke verschillen tussen LIBOR-tarieven en RFRs

Er zijn enkele belangrijke verschillen tussen de bestaande LIBOR-tarieven en RFRs. In tegenstelling tot veel bestaande LIBOR-tarieven zijn RFRs gebaseerd op gegevens van daadwerkelijk verrichte transacties. Waar LIBOR-tarieven een verwachting betreffende de rente over een toekomstige termijn weergeven (LIBOR-tarieven zijn per definitie forward-looking), reflecteren RFRs de rente van in het verleden tot stand gekomen transacties. De RFRs zijn dus backward-looking. Een ander belangrijk verschil tussen LIBOR-tarieven en RFRs is dat LIBOR-tarieven betrekking hebben op bepaalde termijnen (het zijn term rates), terwijl RFRs gebaseerd zijn op 'overnight' transacties. RFRs zijn dus overnight rates. Een derde verschil tussen LIBOR-tarieven en RFRs is dat LIBOR-tarieven een kredietrisicovergoeding omvatten (omdat ze gebaseerd zijn op verwachtingen over ongesecureerde transacties voor een bepaalde termijn), terwijl RFRs gebaseerd zijn op gesecureerde overnight transacties. Vanwege die kredietrisicovergoeding bestaat een structureel verschil tussen de waarde van een bepaald LIBOR-tarief en de waarde van de vervangende RFR: de waarde van het LIBOR-tarief ligt doorgaans enkele basispunten hoger.

Vanwege de verschillen tussen LIBOR-tarieven en RFRs is het niet mogelijk om berekening van rente op basis van een RFR te introduceren zonder belangrijke structurele wijzigingen door te voeren in de LMA Recommended Form documentatie. De introductie van een backward-looking overnight rate voor de vaststelling van het rentetarief voor een toekomstige renteperiode van één of enkele maanden zonder aanpassingen zou vanuit economisch perspectief bezien tot een onaanvaardbare uitkomst leiden.

3.4. 'Exposure Draft' Compounded SONIA based Sterling Term and Revolving Facilities Agreement

In september 2019 heeft de LMA een 'Exposure Draft' gepubliceerd van een 'Compounded SONIA Based Sterling Term and Revolving Facilities Agreement'. Dit document biedt inzicht in de verwachtingen van de LMA over de wijze waarop na de LIBOR-transitie de omvang van verschuldigde rente gebaseerd op RFRs zal worden vastgesteld.

3.5. Compounded SONIA rate

Sinds begin augustus 2020 publiceert de Bank of England een 'Compounded SONIA Index'. De Compounded SONIA Index biedt een overzicht van de samengestelde rente op een fictieve geldlening met begindatum 23 april 2018. Deze samengestelde rente is gebaseerd op het dagelijks gepubliceerde SONIA-tarief. Net als het SONIA-tarief zelf, wordt de Compounded SONIA Index dagelijks gepubliceerd. De index geeft Compounded SONIA weer voor elke dag vanaf de begindatum van 23 april 2018. Op basis van de begin- en einddatum van een renteperiode kan achteraf aan de hand van de Compounded SONIA Index worden berekend wat het samengestelde SONIA-tarief voor die renteperiode is.

Het samengestelde SONIA-tarief is een percentage per jaar.

In de Exposure Draft van de Compounded SONIA Based Sterling Term and Revolving Facilities Agreement gaat de LMA ervan uit dat het rentetarief zal worden berekend aan de hand van de 'compounded SONIA rate' die aan de hand van de Compounded SONIA Index zal worden bepaald.

Voor diverse andere RFR-tarieven zijn indices ontwikkeld op grond waarvan de samengestelde rentes op basis van dat RFR-tarief voor een bepaalde periode kan worden bepaald.

3.6. Reference Rate

In de Exposure Draft van de Compounded SONIA Based Sterling Term and Revolving Facilities Agreement bestaat variabele rente op geldleningen naast Margin uit een 'Reference Rate'.[4] De LMA gaat ervan uit dat de Reference Rate voor geldleningen in GBP zal zijn gebaseerd op de Compounded SONIA Index. 

3.7. Renteperiodes

Net als de bestaande Recommended Form kredietdocumentatie van de LMA, voorziet de Exposure Draft van de Compounded SONIA Based Sterling Term and Revolving Facilities Agreement in de selectie van renteperiodes door de kredietnemer.

3.8. Moment waarop het rentetarief voor een renteperiode wordt vastgesteld

In tegenstelling tot 'LIBOR' wordt de Reference Rate niet voorafgaand aan de renteperiode vastgesteld, maar een aantal[5] dagen voorafgaand aan de laatste dag van de renteperiode. De 'Reference Rate' is de compounded SONIA rate over een bepaalde 'Observation Period'. De duur van de Observation Period is gelijk aan de duur van de renteperiode. Echter, de Observation Period eindigt op de dag waarop het rentetarief wordt vastgesteld. De periode tussen de laatste dag van de Observation Period en de laatste dag van de renteperiode wordt 'Lag Time' genoemd. De eerste dag van de Observation Period valt op de dag die op een aantal dagen gelijk aan de Lag Time voorafgaand aan de eerste dag van de renteperiode plaatsvindt. De op basis van de Observation Period voor een bepaalde renteperiode vastgestelde Reference Rate is van toepassing op de gehele renteperiode. Gedurende het restant van de renteperiode kunnen SONIA en de Compounded SONIA Index fluctueren, maar dat heeft geen effect op de vastgestelde Reference Rate. Op de laatste dag van de Observation Period van de volgende renteperiode wordt de Reference Rate voor die volgende renteperiode op basis van actuele gegevens van de Compounded SONIA Index vastgesteld.

3.9. Verschuldigde rente       

Het toepasselijke rentetarief is de som van:

• de toepasselijke Margin; en
• de aan de hand van de Observation Period vastgestelde Reference Rate.

Het rentetarief is een percentage per jaar.

De in verband met een geldlening over een renteperiode verschuldigde rente wordt berekend op de wijze vermeld in paragraaf 2.8. 

3.10. Betaling van rente

Gedurende de looptijd van een geldlening moet rente steeds worden betaald op de laatste dag van de renteperiode.

3.11. Lag Time

De duur van de Lag Time moet zo worden gekozen dat de kredietnemer voldoende tijd heeft om na vaststelling van het rentetarief op de laatste dag van de Observation Period de betaling te effectueren. Daarnaast geldt het volgende: hoe langer de duur van de Lag Time, hoe langer het deel van de renteperiode waarover de kredietnemer zekerheid heeft over de omvang van zijn rentelasten. Het is echter onwaarschijnlijk dat de duur van de Lag Time langer dan vijf dagen zal zijn.

[1] De Recommended Form LMA documentatie voorziet in de mogelijkheid een derde component toe te voegen: 'Mandatory Costs'. Van deze mogelijkheid wordt in de praktijk nog maar zelden gebruik gemaakt. 

[2] Dit is anders als de lening wordt 'doorgerold'.

[3] Omdat het rentetarief een percentage per jaar is.

[4] Het document voorziet in de mogelijkheid om een 'Adjusted Reference Rate' te selecteren die een component (de 'RR Adjustment Spread') bevat waarmee het in paragraaf 3.3 genoemde verschil vanwege de afwezigheid van een kredietrisicovergoeding in RFRs moet worden gecompenseerd.

[5] Waarschijnlijk wordt een Lag Time van vijf dagen de standaard.