Oratie Tijn Kortmann: het ontwerpen van een compensatieregeling kan niet overgelaten worden aan de rechter
Afgelopen vrijdag 6 december onderzocht Tijn Kortmann in zijn oratie aan de Radboud Universiteit Nijmegen hoe voorkomen kan worden dat in het geval van compensatieregelingen voor door overheidsoptreden geleden schade, het vereenvoudigen van de schadebegroting tot individueel onrecht (injustice) en relationeel onrecht (inégalité) leidt.
Zo ging Tijn tijdens zijn inaugurele rede in op de theorievorming rondom het ontwerpen van schaderegelingen. De belangrijkste boodschap die hij de aanwezigen mee gaf: het opstellen van een goede compensatieregeling kan niet overgelaten worden aan de rechter. Die heeft daar de middelen niet voor. Het is een kunst die een zorgvuldig ontwerpproces vereist, met als ingrediënten informatie van en over de benadeelden en hun schade, tijd, geld, rust en deskundigheid in verschillende disciplines. Bijvoorbeeld financieel, mathematisch, ethisch en psychologisch. Daarvoor is een multidisciplinair team nodig.
Wie schade lijdt als gevolg van onrechtmatig overheidsoptreden kan naar de rechter als het niet lukt om de zaak in der minne te regelen. De rechter stelt dan op basis van alle informatie die partijen aanleveren de schadevergoeding tot op de cent nauwkeurig vast. Keerzijde van dit maatwerk is dat de procedure bij de rechter vaak lang duurt, kostbaar is en een zware bewijslast bij de gedupeerde legt. Als er sprake is van een grote groep gedupeerden, massaschade, kan het traject bij de rechter zelfs helemaal vastlopen.
Daarom maakt de overheid voor massaschades nogal eens aparte compensatieregelingen, zoals voor de aardbevingsschades in Groningen, de slachtoffers van de Toeslagenaffaire en de crèches die na het ongeval in Oss hun Stints niet meer konden gebruiken. De kunst is om met een dergelijke compensatieregeling de schadebegroting zo te vereenvoudigen dat deze tot een efficiënte afwikkeling van schade leidt zonder dat de uitkomsten ervan als onrechtvaardig worden ervaren. De praktijk leert dat de overheid het ontwerpen van zo’n regeling daarom niet over kan laten aan de rechter, maar beter zelf een multidisciplinair team kan samenstellen om tot een effectieve schaderegeling te komen. Bijvoorbeeld in de vorm van een deskundige commissie.
Tijn Kortmann is of counsel in Stibbe’s Bestuursrechtpraktijk en is gespecialiseerd in overheidsaansprakelijkheid. Daarnaast is hij hoogleraar Overheidsaansprakelijkheidsrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Als onderdeel van zijn leeropdracht onderzoekt Tijn of ons huidige rechtssysteem in staat is om effectieve oplossingen te bieden voor de uitdagingen die gepaard gaan met overheidsaansprakelijkheidskwesties, compensatieregelingen en het voorkomen van discriminatie tussen verschillende groepen benadeelden.
Over dit onderwerp maakte Tijn ook een Stibbe Legal Insights podcast met collega Branda Katan, gespecialiseerd in massaschadezaken. Deze podcast is hier te luisteren.
Voor meer informatie over het werk van Tijn aan de Radboud Universiteit Nijmegen, zie de website van de Radboud Universiteit.
