Inwerkingtreding Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie per 15 november 2023

Aanleiding en inhoud TWTT

Een turboliquidatie is de ontbinding op eigen initiatief van een rechtspersoon, waarbij – als de rechtspersoon op het tijdstip van ontbinding geen baten heeft – het tijdstip van de ontbinding samenvalt met de beëindiging van de rechtspersoon. In dat geval hoeft er dus niet te worden vereffend, want er zijn geen baten om te vereffenen. Let op: het voorgaande geldt dus ook als de rechtspersoon nog wel lasten heeft.

Door deze regeling kunnen rechtspersonen betrekkelijk snel en eenvoudig worden beëindigd. Tegelijkertijd bestaan er zorgen over misbruik van de turboliquidatie, met name in de gevallen waarin de rechtspersoon ophoudt te bestaan met achterlating van lasten. Bestuurders kunnen bijvoorbeeld toewerken naar een situatie waarin baten ontbreken op het moment van ontbinding, waarbij zij mogelijk onrechtmatig of frauduleus handelen. Zo kunnen zij bewerkstelligen dat de rechtspersoon ophoudt te bestaan zonder verantwoording te hoeven afleggen. Het is dan – in beginsel – mogelijk dat deze bestuurders vervolgens ongehinderd hun activiteiten voortzetten in een nieuwe rechtspersoon. Schuldeisers worden dan geconfronteerd met een schuldenaar die niet meer bestaat, wat voor hen het ondernemen van juridische stappen bemoeilijkt.

De Minister voor Rechtsbescherming (“Minister”)  verwacht dat een aanzienlijk aantal ondernemers die getroffen zijn door de uitbraak van het COVID-19 virus, op korte termijn hun bedrijf willen beëindigen door middel van de turboliquidatie. Deze toename brengt volgens de Minister tijdelijk een verhoogd risico mee op misbruik van de turboliquidatie.

De TWTT beoogt in dit kader de positie van schuldeisers te beschermen, de transparantie te vergroten en misbruik tegen te gaan. De idee daarbij is dat het vertrouwen in de turboliquidatie wordt vergroot, zodat de toepassing van de turboliquidatie toegankelijker wordt voor ondernemers. De TWTT vergroot de transparantie onder meer doordat het bestuur binnen veertien dagen na ontbinding de volgende documenten moet deponeren bij het handelsregister van de Kamer van Koophandel:

• een balans en een staat van baten en lasten met betrekking tot het boekjaar waarin de rechtspersoon is ontbonden en het voorgaande boekjaar als er op het moment van ontbinding over dat jaar nog geen jaarrekening openbaar is gemaakt;
• een beschrijving van:
  • de oorzaak van het ontbreken van baten op het tijdstip van de ontbinding;
  • indien van toepassing, de wijze waarop de baten van de rechtspersoon te gelde zijn gemaakt en de opbrengsten zijn verdeeld;
  • indien van toepassing, de redenen waarom een schuldeiser of schuldeisers geheel of gedeeltelijk onbetaald zijn gebleven; en
• de jaarrekeningen inzake de boekjaren die vooraf zijn gegaan aan het boekjaar waarin de rechtspersoon is ontbonden, indien daarvoor een wettelijke plicht tot openbaarmaking bestaat waar nog niet aan is voldaan (indien van toepassing, inclusief een accountantsverklaring).

Bestuursverbod

Om de rechtsbescherming van (onbetaalde) schuldeisers bij turboliquidatie te verbeteren, regelt de TWTT ook een uitbreiding van de regeling van het civielrechtelijk bestuursverbod. Het bestuursverbod beoogt malafide ontbindingen zonder baten zoveel mogelijk tegen te gaan en biedt ook de mogelijkheid om maatregelen tegen bestuurders op te leggen. De voorgestelde regeling bestaat uit twee onderdelen, te weten:

1. een regeling in boek 2 BW die het mogelijk maakt voor het OM om een bestuursverbod te verzoeken als malafide ontbindingen zich voordoen; en
2. een wijziging van een bestaande regeling in de Faillissementswet waarbij een ontbinding zonder baten meetelt in de beoordeling of sprake is van recidive.

Bestuurders die herhaaldelijk of ernstig misbruik maken van een ontbinding zonder baten en daarbij schuldeisers duperen, kunnen door dat bestuursverbod een tijd geen bestuursfunctie meer uitoefenen. Dit bestuursverbod kan echter pas opgelegd worden als de bestuurders:

• niet aan de deponeringsverplichting hebben voldaan;
• in aanloop naar de ontbinding doelbewust één of meer schuldeisers aanmerkelijk hebben benadeeld; of
• in de twee daaraan voorafgaande jaren ten minste tweemaal eerder betrokken zijn geweest bij een ontbinding zonder baten met achterlating van schulden of bij een faillissement en hen daarvan een persoonlijk verwijt treft.

Tijdelijke karakter TWTT

De maatregelen die zijn opgenomen in de TWTT zijn van tijdelijke aard en gelden in beginsel voor twee jaar. Deze tijdelijke periode is gekozen omdat de verwachting bestaat dat na deze periode geen sprake meer zal zijn van directe economische effecten als gevolg van de uitbraak van het COVID-19 virus. Wel bestaat de mogelijkheid om de toepassing van de TWTT na de tweejaarstermijn bij koninklijk besluit te verlengen. Ook het invoeren van een structurele regeling is mogelijk maar dat vergt een nieuwe wetswijziging.

Onder meer de Gecombineerde Commissie Vennootschapsrecht¹  heeft haar kanttekeningen bij het tijdelijke karakter geplaatst. Zij schrijft bijvoorbeeld dat vóór het intreden van de COVID-19 crisis al is gesignaleerd dat er behoefte was aan nadere maatregelen om de regeling betreffende de turboliquidatie te verbeteren (zie ook de kamerbrief van 7 oktober 2019). De Commissie meent dat de benodigde maatregelen ten aanzien van de turboliquidatie van structurele aard dienen te zijn. Dit is echter niet overgenomen in de TWTT.

Voor meer informatie over de TWTT verwijzen wij ook naar onze Corporate Alert van 27 januari 2023.

^1. Anders, maar ook kritisch: de Raad van State.