Geluidsactieplannen voor wegen, spoorwegen en agglomeraties: op naar een betere nachtrust (tegen 2050)
Vlaanderen keurt nieuwe geluidsactieplannen voor wegen, spoorwegen en grote agglomeraties goed. Deze houden maatregelen in om omgevingslawaai, dat een belangrijk milieuprobleem vormt in Europa, te helpen verminderen. Een drastische vermindering is evenwel pas tegen 2050 vooropgesteld.
Omgevingslawaai, d.w.z. ongewenst of schadelijk geluid dat buitenshuis door menselijke activiteiten zoals weg, - spoor en luchtverkeer wordt veroorzaakt, kan bijzonder storend werken. Volgens de Europese Commissie is geluidshinder zelfs één van de belangrijkste milieuproblemen in Europa. Slaapverstoring is daar een duidelijk gevolg van, maar ook hart- en vaatziekten worden door de Wereldgezondheidsorganisatie verbonden aan omgevingslawaai.
In 2002 namen het Europese Parlement en de Raad daarom Richtlijn 2002/49/EG aan. Deze richtlijn biedt een grondslag voor bijkomende maatregelen inzake de evaluatie en de beheersing van omgevingslawaai afkomstig van de belangrijkste bronnen zoals weg- en spoorwegvoertuigen en - infrastructuur, vliegtuigen, industrie enz. Eén van deze maatregelen is het opstellen van actieplannen op basis van de resultaten van (eveneens op te stellen) gelduisbelastingskaarten. De actieplannen dienen om omgevingslawaai te voorkomen en te beperken.
In Vlaanderen werden de maatregelen betreffende de evaluatie en de beheersing van omgevingslawaai, met inbegrip van de regels over de geluidsactieplannen, opgenomen in Titel II van het VLAREM. Volgens deze regels vindt bj elke belangrijke ontwikkeling die vn invloed is op de geluidssituatie, en in ieder geval om de vijf jaar, een evaluatie van de geluidsactieplannen en - indien nodig - aanpassing plaats.
De eerste geluidsactieplannen werden opgesteld voor referentiejaar 2006. Voor referentiejaar 2011 werden vervolgens nieuwe geluidsactieplannen werden opgemaakt.
Recent heeft de Vlaamse Regering opnieuwe geluidsactieplannen goedgekeurd op basis van de geluidsbelastingskaarten voor referentiejaar 2016. Vijf plannen zijn definitief, nl. deze voor belangrijke wegen, spoorwegen en grote agglomeraties. Twee daarvan werden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Voor het plan voor de nationale luchthaven is het nog wachten op een definitieve goedkeuring. De doelstelling is om tegen 2050 het omgevingslawaai "drastisch terug te dringen".
Definitieve geluidsactieplannen voor 2019-2023
Geluidsactieplannen voor belangrijke wegen en spoorwegen
Op 7 juni 2019 keurde de Vlaamse Regering het geluidsactieplan 2019-2023 voor belangrijke wegen en het geluidsactieplan 2019-2023 voor belangrijke spoorwegen goed. Op 2 juli werden beide gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.
Belangrijke wegen zijn wegen met meer dan 3 miljoen voertuigpassages per jaar. Om het omgevingslawaai afkomstig van deze wegen te verminderen, stelt de Vlaamse Regering in het actieplan onder meer voor dat bij de heraanleg van hoofdwegen en primaire I-wegen het gebruik van stille wegverharding moet worden onderzocht. De Vlaamse overheid moet bovendien het gebruik van milieuvriendelijke voertuigen met geluidsemissiearme motoren stimuleren. Te denken valt aan elektrische voertuigen, hybride voertuigen en voertuigen op aardgas. Ook het beperken van de verkeersgroei is een doelstelling om omgevingslawaai afkomstig van belangrijke wegen te verminderen.
Belangrijke spoorwegen zijn spoorwegen met meer dan 30.000 treinpassages per jaar. De maatregelen om het geluid afkomstig van deze spoorwegen terug te dringen, betreffen onder meer het voldoen van nieuwe rijtuigen, motorstellen, ... aan strenge geluidsnormen, het slijpen van de rails om de akoestische eigenschappen te verbeteren en het aanpassen van de railpads, d.w.z. rubberen matjes tussen de sporen en de betonnen dwarsliggers.
Al deze maatregelen gaan uit van de overheid, niet van de ontvanger van het geluid.
Geluidsactieplannen voor agglomeraties Antwerpen, Brugge en Gent
Ook voor de drie Vlaamse agglomeraties met meer dan 100.000 inwoners, nl. Antwerpen, Gent en Brugge, stelde de Vlaamse Regering geluidsactieplannen op. Deze werden op 28 juni 2019 goedgekeurd. In de steden worden maatregelen voorgesteld zoals een beter straatontwerp, informatie over geluidsisolatie bij renovatie, geluidsafscherming, de opmaak van een jaarlijkse hinderinventaris en het inzetten op een goede staat van de wegdekken.
Op stedelijk niveau zijn er aldus ook maatregelen die voor de ontvanger van het geluid zelf worden vooropgesteld, al zijn er geen dwingende maatregelen voor de burgers voorzien.
Ontwerpgeluidsactieplan voor 2019-2023: luchthaven
Ook het luchtverkeer is een belangrijke bron van omgevingslawaai, zoals ook blijkt uit het getouwtrek over de vluchtroutes. De meest in het oog springende maatregel in het Ontwerp geluidsactieplan Brussel-Nationaal 2019-2023 is dan ook een samenwerkingsakkoord tussen de federale en gewestelijke regeringen om te komen tot een duurzame, globale oplossing. Daarnaast wordt benadrukt dat het aantal inwoners binnen de zones afgebakend door geluidscontouren moet worden beperkt door een preventief ruimtelijk ordeningsbeleid waarbij ook nieuwe geluidsgevoelige functies binnen die contouren worden beperkt. Ook het invoeren van een gewestelijk isolatievoorschrift voor woningbouw behoort tot de voorgestelde acties.
Besluit
De nieuwe geluidsactieplannen van de Vlaamse Regering moeten de overheid helpen om het omgevingslawaai te verminderen. De plannen houden voornamelijk maatregelen aan de wegen- en spoorwegeninfrastructuur in. Een drastische verandering is niet voor meteen, maar uit de plannen blijkt alvast een toegenomen bewustwording van het belang om omgevingslawaai te beperken. Een voortgezet beleid zal hopelijk bijdragen tot de doelstelling om tegen 2050 het omgevingslawaai sterk terug te dringen.
