Gedeeltelijk einde grondenfuik in hoger beroep
Het bestuursrecht is weer een stukje minder formalistisch geworden. Ook de Afdeling bestuursrecht staat nu toe dat er in hoger beroep nieuwe gronden worden aangevoerd.
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State verlaat de zogenoemde grondenfuik en sluit zich daarmee aan bij de andere hoogste bestuursrechters (ABRvS 9 februari 2022, ECLI:NL:RVS:2022:363 en ECLI:NL:RVS:2022:362). Op basis van deze fuik liet de Afdeling gronden die voor het eerst in hoger beroep werden aangevoerd, in de regel buiten beschouwing tenzij er een goede reden was waarom die bezwaren niet al bij de rechtbank konden worden aangevoerd.
De grondenfuik blijft wel bestaan voor het omgevingsrecht. Daar spelen namelijk belangen van derden en gaat het vaak om zaken met grote maatschappelijke belangen, zoals infrastructurele projecten, woningbouw en energietransitie met korte wettelijke termijnen. Daar is een efficiënte rechterlijke procedure extra belangrijk. Alleen als uitgesloten is dat anderen benadeeld worden, kan de bestuursrechter in het omgevingsrecht een uitzondering maken en een nieuw bezwaar in hoger beroep toch inhoudelijk beoordelen. Hoeveel zaken onder de uitzondering vallen is nog niet duidelijk. Planschadezaken vallen in elk geval wel onder de uitzondering (ABRvS 9 maart 2022, ECLI:NL:RVS:2022:693).
Daarnaast kan de bestuursrechter in hoger beroep ook in andere zaken nieuwe gronden weigeren mee te nemen als dat nodig is met het oog op de goede procesorde. Voor een zorgvuldige en efficiënte hoger beroepsprocedure moet namelijk tijdig vaststaan waar een procedure over gaat. Komt iemand heel laat in de procedure met nieuwe gronden, dan kunnen andere partijen daardoor worden overvallen of daarop niet meer fatsoenlijk reageren. Ook kan een inhoudelijke behandeling van te laat ingediende nieuwe gronden tot onaanvaardbare vertraging in de behandeling van de zaak leiden.
Binnen het vreemdelingenrecht geldt het in de wet verankerde zogenoemde grievenstelsel dat uitgaat van een grondenfuik. Dat blijft onveranderd.
De afschaffing van de grondenfuik door de Afdeling kan positief worden gewaardeerd. Dit draagt bij aan de rechtsbescherming en de rechtseenheid. Tegelijk is er met de uitzondering voor het omgevingsrecht voldoende oog voor belangen van derden. Blijft nog over een wens aan de wetgever om de fuik voor het vreemdelingerecht te heroverwegen. Dat is immers een klassiek tweepartijengeschil.
Dit bericht is ook verschenen op mr-online.nl.
