Conceptwetsvoorstel meldplicht arbeidsongevallen en vergewisplichten uitleners: de beoogde aanscherpingen van de Arbeidsomstandighedenwet
Op 30 oktober 2020 publiceerde het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten een rapport genaamd “Geen tweederangsburgers. Aanbevelingen om misstanden bij arbeidsmigranten in Nederland tegen te gaan”. In dit rapport werden diverse aanbevelingen gedaan om de positie van arbeidsmigranten structureel te verbeteren. Eén van de aanbevelingen was de invoering van een meldplicht voor uitzendbureaus bij ongelukken op de werkvloer. De wetgever maakt hier nu werk van en heeft een Conceptwetsvoorstel invoering meldplicht arbeidsongevallen en vergewisplichten uitleners ter consultatie voorgelegd.
Het conceptwetsvoorstel beoogt de Arbeidsomstandighedenwet (“Arbowet”) op drie onderdelen te wijzigen:
i. een aanscherping van de verantwoordelijkheden van de inlener op het gebied van arbeidsomstandigheden voorafgaand aan de werkzaamheden;
ii. invoering van een meldplicht voor de uitlener bij bepaalde arbeidsongevallen; en
iii. invoering van een actieve verplichting voor een uitlener om de veiligheid bij een inlener te controleren na een arbeidsongeval waarbij een uitzendkracht was betrokken.
(i) Verantwoordelijkheden voorafgaand aan de werkzaamheden
Op dit moment moet de inlener voorafgaand aan de werkzaamheden van een ter beschikking gestelde arbeidskracht de RI&E verstrekken aan de uitlener. Het conceptwetsvoorstel breidt deze actieve informatieverplichting uit. De inlener moet op basis van het conceptwetsvoorstel aan de uitlener een (anoniem) overzicht verstrekken van de arbeidsongevallen die in de afgelopen vijf jaren op de arbeidsplaats hebben plaatsgevonden. Het gaat daarbij om arbeidsongevallen als bedoeld in artikel 9 lid 2 Arbowet. Dit zijn meldingsplichtige arbeidsongevallen en arbeidsongevallen die geleid hebben tot een verzuim van meer dan drie werkdagen. De uitlener moet dit overzicht vervolgens verstrekken aan de ter beschikking gestelde arbeidskracht c.q. uitzendkracht.
Indien de inlener het overzicht niet verstrekt aan de uitlener, dan is sprake van een overtreding in de zin van de Arbowet en kan de toezichthouder (de Arbeidsinspectie) een boete opleggen. Het gaat hier dus om een vergaande verplichting. De arbeidskracht kan op basis van het verstrekte overzicht van arbeidsongevallen een duidelijker beeld krijgen van de veiligheid bij de inlener en hier conclusies uit trekken. Een arbeidskracht zou bijvoorbeeld kunnen besluiten niet bij de inlener te willen werken. Deze beoogde nieuwe verplichting heeft gevolgen voor alle werkgevers die met ter beschikking gestelde arbeidskrachten werken. Werkgevers met veel ter beschikking gestelde arbeidskrachten krijgen er een omvangrijke administratieve verplichting bij. Zij zullen steeds een actueel overzicht met arbeidsongevallen moeten bijhouden en dit overzicht bij elke nieuwe inlening moeten verstrekken aan de uitlener.
Daarnaast introduceert het conceptwetsvoorstel de verplichting voor de uitlener om nog vóór aanvang van de werkzaamheden van de ter beschikking gestelde arbeidskracht na te gaan op welke wijze de inlener invulling geeft aan de verplichting om voorlichting en instructies te geven op het gebied van arbeidsomstandigheden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de instructies over mogelijke risico’s en de getroffen veiligheidsmaatregelen. De inlener dient de benodigde informatie te verstrekken aan de uitlener, zodat deze aan zijn verplichting kan voldoen en de uitkomst hiervan kan vastleggen in een dossier.
(ii) De meldplicht voor de uitlener
Het conceptwetsvoorstel breidt de meldplicht bij arbeidsongevallen uit. Naast de huidige meldplicht voor de inlener, regelt het conceptwetsvoorstel dat ook de uitlener een arbeidsongeval moet melden bij de Arbeidsinspectie. Hiermee ontstaat dus een dubbele meldplicht voor elk arbeidsongeval waarbij een ter beschikking gestelde arbeidskracht is betrokken. Deze dubbele meldplicht geldt alleen niet als de uitlener drie maanden na het arbeidsongeval of later kennisneemt of heeft kunnen nemen van het arbeidsongeval. De inlener moet ook een arbeidsongeval in geanonimiseerde vorm melden aan alle andere uitleners die werknemers ter beschikking stellen aan de inlener. Laat de inlener na deze gegevens te verstrekken, dan levert dit een beboetbare overtreding op.
(iii) Vergewisplicht na een arbeidsongeval
De beoogde derde wijziging van de Arbowet is de invoering van een extra vergewisplicht voor de uitlener na een arbeidsongeval. De uitlener stelt – wanneer hij kennis heeft genomen van een arbeidsongeval op de arbeidsplaats – geen werknemer(s) ter beschikking aan de inlener, totdat hij zich ervan heeft vergewist dat de arbeid veilig en gezond door zijn arbeidskrachten kan worden verricht. Met andere woorden, de uitlener krijgt de plicht om te controleren of er voldoende maatregelen zijn genomen om de veiligheid en gezondheid op de werkplek te waarborgen. Dit is in feite een aanvullende (civielrechtelijke) handhaving van de Arbowet. Uitleners zullen bij die controle namelijk moeten nagaan of de werkzaamheden worden uitgevoerd in overeenstemming met de Arbowet en met de relevante lagere regelgeving. Belangrijk is dat het niet nakomen van deze verplichting ook als overtreding is aangemerkt. De inlener dient de benodigde informatie te verstrekken aan de uitlener, zodat de uitlener kan voldoen aan zijn vergewisplicht. De uitlener moet vervolgens een dossier bijhouden waaruit blijkt op welke wijze hij heeft voldaan aan de vergewisplicht.
Uit het conceptwetsvoorstel blijkt nog niet duidelijk welke eisen de wetgever stelt aan het onderzoek door de uitlener. Dit roept dan ook verschillende vragen op. Moet de uitlener ter plaatse controleren of de werkzaamheden veilig worden uitgevoerd of is een schriftelijke check voldoende? Ziet de vergewisplicht van de uitlener alleen op de risico’s die samenhangen met het arbeidsongeval dat aanleiding gaf tot het onderzoek, of is de verplichting breder? Het is te hopen dat de wetgever na de consultatie meer duidelijkheid schept op dit punt.
